Strona:Karol Kautski - Od demokracji do niewolnictwa państwowego.djvu/67

był daleko sympatyczniejszy od typu reprezentowanego przez Neczajewa. Terror indywidualny, zamach, nie wymaga tak rozległego aparatu jak „putsch“ . Kilka osób, a nawet odosobniona jednostka potrafiła już dokonać takiego czynu. Rozwijało to poświęcenie jednostki aż do heroizmu, usuwało natomiast konieczność dyktatury wewnątrz organizacji. Nie potrzeba już było ślepego posłuszeństwa uczestników względem nieznanych kierowników, a ponieważ w tak małych kołach współtowarzyszy, gdzie wszyscy znali się doskonałe, zacierała się różnica między rozkazującymi a wykonawcami ich rozkazów, nie mógł się też wytworzyć ów wyrachowany chłód opornych naczelników spiskowy którzy w spiskowcach widzieli jedynie mięso armatnie, które bez skrupułów można było złożyć sprawie w ofierze.
 Bohaterzy owego terroru posyłali na rzeź nie innych lecz siebie samych.
 Pomimo sympatji i entuzjazmu, jakie owe akcje wywołały, były one jednak skazane na bezpłodność na równi z próbami oparcia ruchu rewolucyjnego na włościaństwie. Trwała podstawa dla ruchów masowych powstała w Rosji dopiero z rozwojem jej przemysłu i wzmocnieniem proletarjatu.
 Z tą chwilą wytworzyły się także w Rosji warunki dla marksizmu, który pojawił się dopiero wtedy, gdy „Wędrówka w lud“ jak i terror indywidualny dowiodły swojej bezskuteczności. Po podjętych przez zwolenników Ławrowa w siedemdziesiątych latach próbach rozwinięcia ruchu socjalistycznego wśród robotników miejskich, podnieśli Plechanow, Akselrod i Wiera Zazulicz już wyraźnie sztandar marksizmu. W r. 1883 założyli oni razem z L. Deutschem w Szwajcarji grupę wyzwolenia pracy.
 Ale dopiero w latach dziewięćdziesiątych doszła ona do znaczenia. Po założeniu już w poszczególnych miastach socjalno-demokratycznych organizacji robotniczych, przeszło w r. 1898 do pierwszego kongresu reprezentantów tychże organizacji i do ukonstytuowania się socjalno-demokratycznej partji rosyjskiej.
 Wśród przywódców jej występują tu z młodej generacji szczególnie Martow i Lenin.
 Jaką siłę osiągnęła wkrótce rosyjska socjalna demokracja, pokazało się w r. 1907 przy wyborach do drugiej Dumy. Socjalni demokraci zdobyli wówczas 69 mandatów, socjal-