Strona:Karol Kautski - Od demokracji do niewolnictwa państwowego.djvu/85

się milczeć, a których kierowników mianuje władza państwowa: że zadowoliliby się tylko prasą rządową i przyjmowali ze spokojem wszystkie te niezliczone ograniczenia biurokratyczne. Tylko dusza niewolnicza może się w roli robotnika dobrze czuć w dzisiejszej Rosji. Ci, których tam dotychczas ciągnęło, to byli literaci i tym podobni, którzy przyjęci zostali do orszaku dyktatorskiego, gdzie stanowią warstwę panów i pasorzytów. Robotnicy, którzy uwiedzeni sprawozdaniami kłamliwej prasy, przybywali do Rosji, aby żyć tam z pracy rąk, uciekali stamtąd stale jak najszybciej.
 Rosja gwałtownie potrzebuje kwalifikowanych zagranicznych robotników. Nie dostanie ich, zanim nie przybierze form społeczeństwa demokratycznego.
 To więc, co chce się uzyskać koncesjami ekonomicznemi, nie zostanie osiągnięte, jeżeli towarzyszyć im nie będą polityczne koncesje.
 Gdyby z drugiej strony można było bez politycznych koncesji przywabić do Rosji dość kapitałów i robotników, aby znów nadać rozpędu przemysłowi rosyjskiemu, klasa robotnicza musiałaby się przez to wzmocnić do tego stopnia, że napór jej w kierunku demokratycznym stałby się nieodparty. Tembardziej, że następnie skutkiem ściślejszego ruchu wymiennego pomiędzy miastem a wsią, także i demokratyczny ruch wśród chłopów nabyłby nieuchronnie większej siły.
 Masy rosyjskie straciły zaufanie do komunizmu i jego dyktatury, żądają one samodzielności i swobody rozwoju. Ekonomiczne i polityczne koncesje warunkują się zatem wzajemnie; są ściśle ze sobą związane.
 Nie można jeszcze przewidzieć, czy dążącym do demokracji żywiołom uda się wczas zmusić bolszewizm do koncesji, które umożliwiłyby pokojowe ustanowienie demokracji i rządu robotniczo-włościańskiego na wzór n.p. jaki przedstawiała Gruzja przed bandyckim napadem bolszewików; czy też bolszewizm z właściwym sobie uporem odrzucać będzie wszelkie polityczne koncesje tak długo, aż tak gruntownie zniszczy wszystkie żywioły demokratyczne, że po jego nieuchronnym upadku tylko biała dyktatura lub najokropniejsza anarchja będą mogły zapanować.
 W każdym razie obowiązek socjalistów zachodnio-europejskich jest określony. Aby zapobiec białej dyktaturze i anarchji, winni oni popierać nie bolszewizm, lecz przeciwdziałające mu żywioły demokratycznego socjalizmu. Dyktatura bolsze-