Reńskiej“, przeglądu polityczno-ekonomicznego, Hamburg 1850 r.) widać jeszcze wiarę w bliskość nowego wybuchu energji rewolucyjnej. Nowy przegląd wypadków historycznych, zamieszczony przezemnie i przez Marksa w ostatnim jesiennym zeszycie 1850 r. (maj — październik), zrywa raz na zawsze z temi złudzeniami: nowa rewolucja możliwa jest tylko jako skutek nowego kryzysu. Ale zato jest równie nieunikniona, jak ten kryzys. Była to jedyna istotna zmiana, którą należało uczynić. W wyjaśnieniu zdarzeń, danym w poprzednich rozdziałach, w przedstawionych tam związkach przyczynowych nic zupełnie nie trzeba było zmieniać, jak tego dowodzi zamieszczony w tymże przeglądzie dalszy opis wypadków od 10 marca aż do jesieni 1850 r. Dlatego dalszy ten ciąg zamieściłem w niniejszym nowym wydaniu, jako 4-ty artykuł.
Druga rewizja była jeszcze ściślejsza. Wkrótce po zamachu stanu Ludwika Bonapartego z dnia 2 grudnia 1851 r. Marks na nowo opracował historję Francji od lutego 1848 r. aż do tego wypadku, który na razie zamknął okres rewolucyjny („18-ty brumaire’a Ludwika Bonapartego“). Broszura ta ponownie, chociaż już krócej, traktuje o okresie przedstawionym w niniejszej pracy. Dość porównać ten drugi opis, ułożony już w świetle rozstrzygającego wypadku, zaszłego w rok później, aby się przekonać, że autor niewiele miał zmian do poczynienia.
Szczególne znaczenie nadaje tej pracy ta okoliczność, że po raz pierwszy wypowiada ona formułę, która zwięźle wyraża żądanie przebudowy ekonomicznej, łączące partje robotnicze wszystkich krajów:
Strona:Karol Marx-Walki klasowe we Francji 1848-1850 r.djvu/012
Ta strona została przepisana.
