Strona:Karol Marx-Walki klasowe we Francji 1848-1850 r.djvu/018

nej republiki skupił rzeczywistą władzę w rękach wielkiej burżuazji, w dodatku jeszcze monarchicznie usposobionej; wszystkie zaś inne klasy społeczne, zarówno chłopstwo, jak drobnomieszczaństwo, skupiły się wokoło proletarjatu, tak że po wspólnym zwycięstwie nie one, lecz nauczony doświadczeniem proletarjat stałby się czynnikiem rozstrzygającym. Czyż wszystkie te fakty nie mówiły za tym, że rewolucja mniejszości zamieni się na rewolucję większości? Historja zadała kłam nam wszystkim, którzyśmy podobnie myśleli. Wykazała ona, że rozwój ekonomiczny na lądzie europejskim daleki był jeszcze od dojrzałości, niezbędnej do usunięcia produkcji kapitalistycznej. Wykazała to za pomocą rewolucji ekonomicznej, która od r. 1848 ogarnęła cały ląd i dopiero rzeczywiście zaszczepiła wielki przemysł we Francji, Austrji, Węgrzech, Polsce, a ostatnio w Rosji, z Niemiec zaś uczyniła pierwszorzędny kraj przemysłowy. Wszystko to odbywało się na gruncie kapitalizmu, który zatym w r. 1848 miał jeszcze wielką zdolność do rozszerzenia się. Ta właśnie rewolucja przemysłowa wytworzyła jasne stosunki klasowe przez to, że usunęła mnóstwo pośrednich egzystencji, które były przeżytkami epoki rękodzieł, a we Wschodniej Europie nawet ustroju cechowego. Rewolucja ta stworzyła prawdziwą burżuazję i prawdziwy wielko-przemysłowy proletarjat i wysunęła je na pierwszy plan rozwoju społecznego. W r. 1848 dwie te klasy poza Anglją staczały ze sobą walkę tylko w Paryżu i co najwyżej w kilku wielkich ośrodkach przemysłowych. Teraz dopiero walka ta rozciągnęła się na całą Europę