Strona:Karol May - W Kraju Mahdiego T.2.djvu/522

się dobrze w powieściach Maya, ten musiał spostrzedz, że każdy wybieg, każde kłamstwo, popełnione czy to przez głównego bohatera, czy też przez kogoś z jego orszaku, ma pewien określony cel. Przytoczymy tu tylko jeden przykład, który daje dostateczne o tem wyobrażenie.
 Ibn Asl, słynny łowca niewolników, urządza zasadzkę na reisa effendinę, urzędnika wicekróla, w ten sposób, że zamierza wylać na Nil kilka beczek nafty i podpalić ją, aby statek prześladowcy spłonął wraz z załogą. Bohater, a więc May, udaje się do Ibn Asla pod zmyślonem nazwiskiem i popełnia cały szereg kłamstw, zapomocą czego zyskuje jego zaufanie i potem udaremnia zamach, więc kłamstwem i przebiegłością ratuje życie całej załodze i urzędnikowi, a oprócz tego udaremnia zbrodniczy proceder handlu żywym towarem przez tegoż opryszka. Czyż wobec tego odmówi autorowi uznania nawet najbardziej zapalony Świętoszek? W nauce etyki kłamstwo takie nazywa się kłamstwem z potrzeby i nie bywa poczytywane za wykroczenie.
 W kreśleniu postaci posługuje się May zbyt często tak wielkim zasobem humoru, że czytelnik od śmiechu powstrzymać się nie jest w stanie. Typowym przykładem jest tu: długoręki Selim, światowy, że się tak wyrażę, blagier (W kraju Mahdiego), albo Baluk Emini, pisarz w hierarchii wojska tureckiego (Przez dziki Kurdystan). Oto kilka linii, kilka pociągnięć pendzlem:
 Nie używał on pod wierzch konia, lecz osła, i jako oznakę swego urzędu, miał przy sobie olbrzymi kałamarz, zawieszony na rzemieniu u szyi. W turbanie miał wbitych co najmniej kilka tuzinów piór. Był to człowiek ciężki, gruby, bez nosa, z długim zwisającym wąsem i obwisłymi policzkami, o nieokreślonej barwie skóry, a oczy miał tak malutkie, że ledwie promyk światła mógł przez nie wtargnąć do iście ptasiego jego mózgu. Osobliwy ten człowiek uważał się za bohatera z pod Sebastopola i tam miał stracić swój drogocenny nos, o czem chętnie przy każdej sposobności mówić zaczynał, ale nigdy nie kończył, bo zawsze mu coś przeszkodziło.