Strona:Karol Ruprecht (szkic biograficzny).djvu/026

skujący, stała się powodem do surowego osądzenia całego tego działania z wybitną demokratyczną cechą, najpowszechniej rozwijającego się w latach 1840, 41, 42, 43, 44 i 1845. Sąd ten według nas jest za surowy. W ruchu demokratycznym błędem były nie zasady i cele, ale użyte środki. Demokraci zbłądzili przez to, iż reformy społecznej użyć chcieli jako dźwigni politycznej i rewolucyjnej w chwili rozpoczęcia powstania i że częstokroć jednostronnie zapatrywali się na społeczeństwo. Błędy te jednak nie zdolne są uzasadnić potępienia, jakie rzucono na demokratów. Wyrok wydano na nich, jak to powiedzieliśmy za surowy, a więc niesprawiedliwy, jak wszystkie wyroki i sądy wydawane pod wpływem uczuć przerażenia i trwogi, które pospolicie rodzi nieudanie się i klęska.
 Rzecz dziwna, że do tych sądów, branych miarą doznanych niepowodzeń, najwięcej skłonni są ludzie, którzy niosą chorągiew religii katolickiej, ludzie którzy codzień z ambony nauczają, iż prześladowanie i męka Chrystusa była zbawieniem ludzkości, którzy wpoili w nas tę wielką, wspaniałą a dla słabych, poniżonych i nieszczęśliwych pocieszającą ideę, płynącą z chrześcijańskiego objawienia: „że prawda zawsze w końcu zwyciężyć musi, że cierpienia, prześladowania i męki wzmacniają tylko i przygotowują tryumf prawdzie.“ Wierzymy też mocno, że i nasze narodowe usiłowania, które