Strona:Karol Ruprecht (szkic biograficzny).djvu/075

swobodzenie ludu, oddającego się w poddaństwo nieprzyjaciół. Pierwsze jest pracą zachowawczą, drugie pracą rewolucyjno-demokratyczną, wytwarzającą i zwiększającą siły na tle narodowego uczucia.“
 „Sprawa włościańska, żydowska, pod względem społecznego stanowiska żydów i włościan i oświata całego narodu, oto są gniazda odrodzenia Polski. Wolność, własność i wolność przekonań, połączone światłem cywilizacyjnem, dają podstawę zupełną, skończoną, wolności osobistej. Wolność tę otrzymamy, rozwiązawszy trzy sprawy wyżej wymienione. Ale wolność wtenczas dopiero płodzić zacznie siły stanowiące niezależność ojczyzny, gdy osobistości używające tej wolności, złączone będą w organizm społeczny. Dalszem więc następstwem uwłaszczenia i równouprawnienia jest organizacja wsi i miast na podstawie samorządu oparta: co uskutecznione, daje zupełną podstawę organizacji budowy społecznej, t. j. wolność osobistą, nie oddzielnie stojącą, swemi tylko zajętą potrzebami, ale wolność solidarnie złączoną z wolnością wszystkich osób, społeczność składających. Przedewszystkiem nie zapominajmy o najgłówniejszej, najkardynalniejszej zasadzie, że prawa i instytucje wypływać powinny z twórczej samodzielności osoby. Osoba więc jest podstawą, źródłem instytucji; od jej potęgi i dzielności zależy siła i potęga tak instytucji szczegółowej jak i całej