Strona:Karol Ruprecht (szkic biograficzny).djvu/128

czność, bywali na niej i Francuzi. Popisywali się na nich artyści muzyczni Polacy, śpiewacy polscy i deklamatorzy.
 Wykłady publiczne rozpoczął Karol Ruprecht w sali Towarzystwa uczonych francuzkich przy ulicy Vivienne, przedmiotem bardzo interesującym, bo mówił „O wpływie oświaty na życie narodowe.“ Ażeby czytelników lepiej jeszcze zapoznać ze sposobem myślenia i poglądami Karola, podam treściwe sprawozdanie z tego zajmującego wykładu, mówionego z pamięci przy pomocy krótkich notat.
 Rzekłszy kilka słów o powodach zebrania, rozpoczął Ruprecht właściwy wykład od wskazania potrzeby zakładów edukacyjnych w kraju i w emigracji, które wraz z wszelkiemi w ogóle instytucjami, uważał za miarę wartości społeczeństwa. Następnie przeszedł do Stowarzyszenia naukowej pomocy, które wziąwszy sobie za cel oświatę, czuło się w obowiązku przez jego usta wypowiedzieć: jak rozumie oświatę, czy jego pojęcie oświaty zgodne jest z historją narodu i czy samo stowarzyszenie wypłynęło z potrzeby życia emigracyjnego? Oświata, mówił, służyć powinna krajowi, jej celem być powinna ojczyzna, jej wolność i jej niezawisłość. Niezależność można tylko zdobyć, lecz ażeby ją zdobyć, należy mieć odpowiednie środki; ażeby walczyć, potrzeba umieć walczyć, ażeby zwyciężyć, konieczną rzeczą jest wiedzieć jak zwyciężać. Potrzebną więc jest i na-