Strona:Karol Ruprecht (szkic biograficzny).djvu/140

 Cały też rozwój cywilizacji naszej odrodzonej ma dążność pojednania w czynie, co tak głęboko pojęte było religijną wiarą, to jest jedności boskiej i ludzkiej natury człowieka. Krasiński, który zakończył perjod nowożytnej poezji, przedstawia ducha już oczyszczonego pokutą, ducha zdolnego do tworzenia swoją boskością nieśmiertelną. „Pokuta“ Morsztyna i „Psalmy przyszłości“ są to dwa głosy pokrewnych sobie duchów.
 Taki jest ostateczny punkt duchowy cywilizacji religijno-szlacheckiej. Oznaczywszy go teoretycznie, przystąpił Ruprecht do pokazania, jakim sposobem na drodze praktycznej życia rozpoczął się zwrot w nasze czasy. Usiłowania zaprowadzenia reform, któreby ukróciły samowolę szlachty, okazały się nadaremne. Starano się dokonać ich przez pisma, przez sejmy — pism nie słuchano, sejmy zrywano. To pasowanie się wewnętrzne stronnictw między sobą, zawsze bezowocne, naprowadziło myśl fatalną szukania obcej pomocy w sprawach wewnętrznych. Konfederacja tarnogrodzka przeciwko Augustowi II. szuka opieki Piotra W. a Dołgoruki pośredniczy pomiędzy królem a narodem. Swobody szlacheckie, ocalone przy pomocy Moskwy, sejm 1717 zatwierdził. Pierwsze to legalne uznanie interwencji obcej w domowe sprawy przez naród. Że interwencje te były nieszczęściem i zgubę sprowadziły, powszechnie wiadomo. Jedna tylko nie przyniosła na-