Strona:Karol Ruprecht (szkic biograficzny).djvu/145

najważniejszą: zjazd w Horodle, gdzie nastąpiło nie tylko wznowienie aktu unii trzech narodów, ale także unia stanów i wyznań. Manifestacje odbywały się nie tylko na tle historycznem ale zarazem na religijnem, wskazując przez to, że żaden z interesów, żaden czas, nie zaspakajają ostatecznie — uczynić to może jedynie religja.
 Tak więc nauki ścisłe widzimy w ostatnich czasach w zastosowaniu do rozwoju rolnictwa, przemysłu i handlu; nauki społeczne w tworzeniu gromad wiejskich, rad miejskich, stowarzyszeń pracy, kapitału i inteligencji, a wszystko to na uznaniu historyczności, czyli co na jedno wychodzi, samodzielnej niezależności narodu. Tak jest, uznanie potrzeby związku teraźniejszych dążeń narodu z jego przeszłością historyczną, jest to uznanie potrzeby niezależności narodu. A religijne uczucia, otaczające wszystkie te dążności, świadczą, że to boski objaw, przeciwko któremu złość ludzka nic nie pomoże, bo walczy z tym, którego siła nieskończona, z Bogiem. Do tego więc oświata na prawach natury, człowieka i Boga nas doprowadza i po części doprowadziła, jak wykazuje historja. I my, kończył Ruprecht, to jest Komitet Stowarzyszenia Naukowej Pomocy, iść tą drogą chcemy — i szedł, jak to widzieliśmy z opisania pobieżnego czynności i planów jego.
 Po raz pierwszy zobaczyliśmy tu usiłowanie naukowego zorganizowania emigracji dla