„Na głębszych fundamentach
wyższy mur stać może...”
(Mickiewicz: Zdania i uwagi.)
Zadaniem szkoły jest uczenie, kształcenie umysłowe młodzieży; kwestya szkolnictwa więc, to rzecz traktująca o doniosłości, warunkach, ja kości i stopniu szkół w danem społeczeństwie; z nią związaną jest nader ściśle — nierozdzielnie prawie — sprawa wychowania młodzieży, które jest znów systematycznem, statecznem wywieraniem na młode pokolenia wpływów korzystnych i moralnych w imię pewnych, ogólnie za dobre uznanych zasad, a to w tym celu, aby z pokoleń owych wyrobić dzielne i uczciwe — dobre charaktery, pożyteczne społeczeństwu i Ojczyźnie. O obu tych kwestyach opiewa niniejsza nasza rozprawa, która wychodząc z założenia i przeświadczenia o olbrzymiej doniosłości szkół dla każdej narodowości, omawia obecny stan szkół naszych wraz z jego zaletami i usterkami, podaje projekty i rady, jakby pierwsze zwiększyć i pomnożyć, a drugie zredukować aż do minimum tak, aby szkoły nasze polskie godnie stanęły na wysokości swego kulturalnego zadania, aby ich aktualność dla społeczeństwa naszego była tak widoczną,
