Strona:Karol du Prel - Spirytyzm (1908).djvu/31

sów. Tylko płascy materjaliści mogą się temu opierać: uważają oni świat taki, jakim odbija się on w ludzkiej świadomości za jedynie możliwy, t. j. nie przeczuwają wprost nawet zasadniczych teorji poznania.
 Rozpatrzmy to zagadnienie. W przyrodzie wszystko oddziaływa na wszystko; niema jednak organizmu, któryby był przystosowanym do całości przyrody; w ograniczony tylko sposób jesteśmy wpleceni w niezmierną sieć przyczynowości i zmysły nasze wskutek swojej ograniczonej liczby i zdolności działania są raczej granicami, niż pośrednikami naszego poznania. Przypuśćmy, że istnieją bardzo różne rodzaje przystosowania się; z różnych przystosowań wypływa również w organizacji i różnica w stosunku do przyrody; stąd zaś różne światy wyobrażeniowe i różne doświadczenia; z różnic zaś w doświadczeniu wynikają różnice w prawach przyrody, które są zawsze jedynie abstrakcjami z doświadczenia wyprowadzonemi. Organizacja i doświadczenia jakiejś istoty uwarunkowują dalej zakres jej naturalnej i sztucznej działalności. Jeżeli działalność ta zostaje rozszerzoną na obcą jej dziedzinę przyczynowo-