Strona:Karol du Prel - Spirytyzm (1908).djvu/64

jak to usiłował uczynić Hartmann, to przez to powstałby nanowo w nauce zamęt, prze-zwyciężony już przez spirytystów. Zapobiegnięto wszakże temu, ażeby drzewo tego rzekomo naukowego sceptycyzmu nie wybujało zbytnio, i właśnie książka Aksakowa przyczyniła się znacznie do przeprowadzenia linji granicznej przedzielającej zjawiska spirytystyczne od medjumistycznych.
 Przyznaję najzupełniejszą słuszność Aksakowowi, że zatytułował on książkę swoją nie „Medjunizm i Spirytyzm”, ale „Animizm i Spirytyzm”. Pierwsze z tych dwuch przeciwstawień mogłoby jedynie stać się przyczyną pogmatwania, gdyż medjum jest niezbędnym dla obydwuch kategorji zjawisk. Byłoby pożądanym, aby wprowadzony przez Aksakowa termin „Animizmu” utrzymał się. Animizm obejmuje te zjawiska, których przyczyną jest medjum, spirytyzm — te zjawiska, których medjum jest tylko warunkiem, którego przyczyny zaś szukać należy w niewidzialnych, lub wyjątkowo tylko stających się widzialnemi istotach inteligentnych. W wyrazie „Animizm i Spirytyzm” — są niejako hasłem trzeźwej wagi; zagładzić oznaczone przez te wyrazy przeciwstawie-