owych uprzywilejowanych duchów, którzy — jak np. pewien znany lekarz w Berlinie — nie opuszczając swej pracowni, umieli dokładnie podać, w jaki sposób Eusapia sztuczną drogą, t. j. oszukańczą, sprowadzała zjawiska, i w jaki sposób Lombroso uległ złudzeniu, którego nawrócenie nie posiada zatem żadnej wagi.[1] Ja zato, podobnie do wielu biednych śmiertelników, sam musiałem przypatrzeć się sprawie, musiałem odbyć podróż do Medyolanu, na którą też tem chętniej się zdecydowałem, że miałem dobrą sposobność osobiście poznać radcę Aksakowa.
Aksakow, któremu należy zasługa wprowadzenia spirytyzmu do Niemiec — wydawane przez niego „Psychischo Studien“ doczekały się dwudziestu lat istnienia — może być uważanym za nieznużonego wojownika tej zawsze jeszcze niepopularnej prawdy. Jest on też najgruntowniejszym znawcą spirytyzmu, poświęcił bowiem studyom i doświadczeniom trzydzieści lat swego życia i ciągle jeszcze wyzyskuje każdą sposobność wzbogacenia swych doświadczeń na tem polu. I jak w rok przedtem odbył z Mrs. Esperance w Gothenburgu bardzo ciekawe seanse, tak też i teraz zainicyował seanse z Eusapią Paladino, o których poniżej będzie mowa.
Kiedy mianowicie ukazało się oświadczenie Lombrosa, w którem tenże uznał fakta spirytystyczne, ale wkrótce postawił teoryę, w której zjawiska
- ↑ Porówn. „Psych. Stud.“, zeszyt marcowy, 1892 str. 137.
