Strona:Kaszubi na tle etnografji Polski.djvu/028

Ta strona została skorygowana.

łącznie po dwie tak, że każda z witek osnowy obejmowana jest naprzemian to jedną okrętką spiralną, łączącą ją z sąsiednią górną wicią osnowy, to znów drugą okrętką spiralną, łączącą ją z sąsiednią dolną wicią osnowy [Poniatowski 72 245]. Plecionkarstwo takie znane jest także na Podkarpaciu i na Kurpiach (ryc. 7b). Niektóre z koszów wyplata się na Kaszubach jak i w Polsce techniką krzyżową. Wreszcie spotykamy rozmaite wyroby z kory drzewnej brzozowej lub wiśniowej, szczególnie tabakierki, do których nawet tabakę lud sam sobie niegdyś przyprawiał [Gulgowski 47 141].

przędzalnic-
two i tkactwo

Prócz drzewa ważnym surowcem na Pomorzu jest len. Z początkiem sierpnia len wyrywa się i wiąże w snopki, zdziera im główki na tak zw. ryflaczu, następnie moczy w stawie przez 7—11 dni. Po wyjęciu z wody rozkłada się snopki po polu do t. zw. roszenia trwającego czasem 3—4 tygodni, potem się je suszy, wkońcu zwozi do domu, gdzie się je jeszcze w piekarniku przez dobę ogrzewa, poczem tłucze na cierlicy [Lorentz 57 109; Lorentz 56 51]. Po tem przetarciu oczyszcza się len z paździerzy przy pomocy klepacza [Lorentz 57 446; karłowicz 51 II 365], lub także trzepienia [Lorentz 57 1237], poczem dopiero tak uzyskane włókno oczyszcza się na szczotce i uzyskuje trojakiego rodzaju włókna, służące potem do wyrobu trojakiej jakości płótna [Fischer 34 23—24]. W Polsce znane są nietylko wszystkie te czynności związane z obróbką lnu, ale także nazwy narzędzi, jak cierlica (Lubelskie, Kujawy, Kaliskie itd.), trzepień (kujawy, Poznańskie) [Karłowicz 51 V 432].

Z uzyskanego przędziwa snuje się na Kaszubach nici na kołowrotku. Przęślicy obecnie się już nie używa [Moszyński 63 308]. Dawniej jednak używali Słowińcy zarówno wrzeciona jak i przęślicy, jak świadczą o tem pozostałe nazwy vřiecono [Lorentz 57 1352] i kouzel [lorentz 57 460]. Ta ostatnia nazwa skłania do przypuszczenia, że była to przęślica typu krężołkowego, właściwa dla Polski południowej i zachodniej. Słowińcy znali też motowidło [Lorentz 57 675], säkadla [Lorentz 57 1000], oraz snuovjidlo [Lorentz 57 1069].