Dach kaszubski posiada konstrukcję tego rodzaju, że krokwie wspierają się bezpośrednio na belkach stropowych [Bachmann 6 20]. W podobny sposób ustawia się krokwie w Wielkopolsce, na Kujawach i częściowo na Mazowszu. Łaty przymocowane są do krokwi drewnianemi gwoździami. W związku z konstrukcją dach kaszubski posiada rozmaite kształty. Niektóre starsze domy, zwłaszcza w północnej części obszaru kaszubskiego, mają dach czterookapowy. W Strzelnie w okolicach nadmorskich spotykano nawet chałupę podcieniową z dachem czterookapowym [46 II 52]. Zwykle jednak na Kaszubach przeważa dach dwuspadkowy tak w powiecie morskim, kartuskim i kościerskim [Bachmann 6 53-54]. Wogóle bowiem dach dwuspadkowy przeważa w Polsce północnej nietylko na Pomorzu, ale i na Kujawach, oraz na Mazowszu zwłaszcza na Kurpiach. Dach kaszubski był dawniej zwykle słomiany [76 XXII 206, 228], a strzecha przymocowana kozłami. Również Słowińcy pokrywali dach słomą, jak świadczy o tem wyraz pošivařtvo na oznaczenie krycia dachu [Lorentz 57 835]. W powiatach kościerskim, chojnickim i południowej części powiatu kartuskiego większa część wsi składa się jeszcze z domów drewnianych i słomą krytych. Dach słomiany jest ułożony terasowato, a na grzbiecie osadzone są koźliny [Bachmann 6 62]. Ten sposób krycia dachu jest do dziś jeszcze w Polsce przeważający.
nadszczytowe
Dach kaszubski posiada także ciekawe ozdoby nadszczytowe, dwojakiego rodzaju. Jedna z nich, pionowa ozdoba nadszczytowa, posiada rozmaite nazwy i kształty, krzyża, dzidy, serc (ryc. 10a), a także ludzkiej postaci mniej lub więcej stylizowanej (ryc. 10 c-d). Ten typ ozdób nazywa się zwykle pazdurami i przeważa w Polsce zachodniej i południowej. [Bachmann 6 100]. Drugi typ odoby nadszczytowej, zwany zwykle śparogami, pojawia się rzadziej na Kaszubach (ryc. 10b). Śparogi rozpowszechnione są w Polsce północno-wschodniej, a niektóre z nich zwłaszcza kurpiowskie (ryc. 10f) są do kaszub-
