Strona:Kaszubi na tle etnografji Polski.djvu/039

Ta strona została skorygowana.

kowskie (ryc. 13 c), nie dostrzega się między niemi żadnej właściwie różnicy. Kołyska kaszubska wyplatana z wikliny [Poniatowski 72 240], posiada kształt świadczący o nowych zachodnich wpływach.
Prócz kolebki znajduje się w izbie kaszubskiej dziecinny stojak, zwany przez Słowińców bjegačk [Lorentz 57 36]. Ma on mniej więcej taką formę jak wielkopolski biegan, to jest drążek przymocowany u góry w powale, a u dołu w klocku wbitym do ziemi, albo bezpośrednio do podłogi. Drążek ten posiada w odpowiedniej dla dziecka wysokości drewniany pałączek, w który wkłada się dziecko. Pałączek zakłada się dziecku pod paszki, aby, gdy zechce, mogło biegać naokoło drążka [Kolberg 53 X 76]. Taki charakter miał też prawdopodobnie kaszubski kręceszk [68 III 408].
Na ścianach w izbie kaszubskiej wisiały dawniej obrazy malowane na szkle, a przy drzwiach umieszczano kropielnice gliniane. W związku z tem urządzeniem izby kaszubskiej należy podkreślić, że nietylko poszczególne sprzęty ze względu na swą typologję, ale zarazem rozmieszczenie tych sprzętów we wnętrzu izby odpowiada jak najzupełniej temu układowi, jaki mamy w całej Polsce.

11. TRANSPORT I KOMUNIKACJA


Także w dziedzinie transportu i komunikacji szereg zjawisk etnograficznych na Kaszubach zasługuje na uwagę.

nosidła
i kosze

Do noszenia wiader z wodą używają Kaszubi nosideł typu nieckowatego, podobnie jak w całej Polsce południowo-zachodniej [Moszyński 63 619]. Słowińcy nazywają nosidła šąńä [Lorentz 57 1145], co odpowiada ich nazwie sządy, właściwej dla Wielkopolski i Kujaw [Karłowicz 51 V 286].

Do noszenia różnych przedmiotów służą kryte koszałki (ryc. 12 a—b), wyplatane, zwane liszkami [Gulgowski 47 90; Tetzner 86 424]. Koszałki takie były dawniej używane w całej Polsce Moszyński 63 322] a doniedawna jeszcze w Lubelskiem (ryc. 14 c). Rybacy kaszubscy noszą na plecach duże kosze, służące zwłaszcza do noszenia ryb, a nazywane karzniami [68 III 398; Lorentz 57 422]. Prócz tego bywa używany kosz na rękę z wiekiem, otwierającem się na obie strony, zwany biedą [68 III 363]. Koszyk taki powszechnie występuje w Małopolsce. Pasterze kaszubscy i słowińscy używają torby zwanej tobołą [Lorentz 57 1239; Karłowicz 51 V 407]. Torba taka pod nazwą tobołki znana też w Dobrzyńskiem [92 II 144].