Strona:Kaszubi na tle etnografji Polski.djvu/108

Ta strona została skorygowana.

mienne jest sporządzanie obrazu przy pomocy podkładania pod szkło ryciny, lub wycinka drzeworytu ludowego, czego nie spotykamy w innych ośrodkach tego rodzaju sztuki ludowej [Seweryn 69 XXX 148].
Pułap izby kaszubskiej przystrajały niegdyś gołąbki (ryc. 18 a), które są tak charakterystyczne dla izby polskiej, a w kształcie szczególnie zbliżonym występują w izbie huculskiej (ryc. 18 b). Dekorację izby uzupełniały wreszcie miski swojskiego wyrobu, oraz zagraniczne talerze, ustawiane na policach i szelbiągach, forma również całej Polsce właściwa.

rzeźby

O znacznem poczuciu artystycznem ludu kaszubskiego świadczą także pięknie w drzewie rzeźbione przydrożne figury, które tak kształtem swym jak nawet nazwą boża męka wiążą się jak najściślej z podobnemi wytworami polskiej sztuki ludowej.


hafty
świeckie
i kościelne

Wreszcie wyraża się kaszubska sztuka ludowa także w związku z odzieżą. Opisy odzieży kaszubskiej z końca XVIII wieku pouczają nas o pięknie tego stroju, a zarazem o tem, że już wtedy Kaszubki nosiły koszule o wyszywanych rękawach [76 XXII 230]. Haft ten był barwny i zwał się po słowińsku rąpk [Lorentz 57 933]. Takie hafty, zwłaszcza na naramiączku koszuli, są, jak wiadomo, czemś najbardziej charakterystycznem w stroju ludowym polskim i wogóle w słowiańskim. Ale sztuka hafciarska niegdyś była bardzo rozwinięta na Kaszubach. „Głównemi warsztatami sztuki hafciarskiej były klasztory żeńskie, zwłaszcza panien Norbertanek w Żukowie w powiecie kartuskim, oraz Benedyktynek w Żarnowcu w powiecie morskim. Zakonnice wykonywały robótki kosztowne i delikatne, głównie dla paramentów kościelnych i kształciły w tym kierunku córki szlacheckie. Oba klasztory przechowują też wiele dawnych bogatych haftów. W klasztorze w Żarnowcu znajdują się liczne antypendja roboty aplikacyjnej, oraz kobierce o dobrze skomponowanych wzorach. Gdy w roku 1922 przedstawiono te paramenty na wystawie sprzętu kościelnego w Toruniu, wtedy stwierdzono, że w haftach tych zastosowano umiejętnie wzory kaszubskiego zdobnictwa ludowego“ [Makowski 62 207—208]. Klasztory pomorskie nietylko przyczyniały się do rozwoju hafciarstwa kościelnego, ale stąd też prawdopodobnie wyszły także wspaniałe kaszubskie czepce t. zw. złotogłowie, haftowane złotemi lub srebrnemi nićmi na aksamicie lub jedwabiu, które mimo motywów włoskich, francuskich i tureckich posiadają charakter wybitnie ludowy. I także te czepce wraz z całą ludową sztuką kaszubską świadczą, że „modry kraj“ był ściśle związany