kultur
Porównanie kultury ludowej kaszubskiej i polskiej prowadzi nas do stwierdzenia, że kultura ludowa kaszubska w niczem nie jest różna od polskiej, bo jest polską. Wynik tego zestawienia jest o tyle ważny, że zwraca uwagę na podobieństwa kultury kaszubskiej, istniejące nietylko w dziedzinie kultury duchowej, ale i społecznej i materjalnej [Lorentz 56 134—136]. Szczególnie silnie łączą się Kaszuby z Kujawami, Wielkopolską, Śląskiem i Małopolską (ryc. 19, mapka). W niektórych tylko dziedzinach kaszubskiej kultury ludowej zaznacza się łączność z Mazowszem, oraz dalej z kręgiem kultury bałtyckiej. W świetle badań J. Czekanowskiego [29 330—354] nad zróżniczkowaniem morfologicznem dialektów polskich, przeciwstawia się Mazowsze zjawiskom występującym na pozostałych terytorjach dialektów polskich tak ściśle jeszcze zespolonych, że nie wykazują one nawet odrębności kaszubszczyzny.
Wiele kaszubskich elementów kulturowych można znaleźć także u innych Słowian, ale w formie nie tak bliskiej, jak u Polaków.
kultury
kaszubskiej
W Polsce oddawna istnieje pełna świadomość, że Kaszubi są Polakami i w związku z tem rozwija się żywe zainteresowanie dla ich kultury ludowej. Dlatego już w początkach etnografji polskiej możemy zauważyć rozmaite drobniejsze artykuły o Kaszubach, drukowane w czasopismach, jak: „Orędownik naukowy“ (1843, 203, 213,) „Jutrzenka“ (1843, 51—60), „Przegląd Słowiański“ (1843 III 51—60). Następnie Wincenty Pol w związku ze swemi badaniami nad etnografją Polski w roku 1847 pierwszy w formie istotnie naukowej zwrócił uwagę na Kaszubów w artykule p. t. „Kilka uwag etnograficznych o Kaszubach“ (Bibljoteka Ossolińskich 1847, II). Niewątpliwie też z inicjatywy Wincentego Pola opracował w roku 1847 historyk August Mosbach
