Strona:Kazimierz Bukowski - Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki.djvu/42

pracy. Wpływowi tych natur chłopskich ulega w noweli „Szczęśliwi”, nawet samotnik półinteligent Kubicki który zaproszony przez chłopów Wawrzonów na wilję Bożego Narodzenia taką odczuwa dla nich wdzięczność, że bierze ich córkę Marysię za żonę.
 Uczucie pełne tkliwości i żalu przejawia się w naturze młodego, popędliwego paroba Antka z opowieści „Sprawiedliwie”, która jest jakby prologiem późniejszych „Chłopów”. Antek, zapalczywy chłopak wiejski, przebija widłami rządcę za to, że zalecał się do jego narzeczonej. Dostawszy się do więzienia, tęskni do swobody i wsi rodzinnej i po wielu przejściach i ucieczce z więzienia dostaje się wkońcu ranny do domu, gdzie go ukrywa przez długi czas kochająca go nad życie matka. Myśli nawet o wyjeżdzie do Brazylji przy nadarzającej się sposobności, ale zdradzony musi uciekać z domu przed ścigającą go obławą. Widząc wkońcu, że się nie wymknie i nie uniknie pościgu, z zemsty puszcza wieś rodzinną z dymem. Rozwścieczeni chłopi, dostawszy go w swoje ręce, rzucają go w płomienie, a biedna matka, która broniła swego jedynego syna przed krzywdą ludzką, woła z rozpaczą, jakby w poczuciu gromadzkiej etyki: „Sprawiedliwie!”
 Szeroki rozmach tej opowieści, bujne tło, kreślone silnemi, pełnemi barwami, prawda charakterów ludzi, soczyste opisy przyrody, a nadewszystko obraz gromady chłopskiej, solidarnej w poczuciu swej logiki życiowej — wszystko to zapowiada już niewątpliwie linję epickości Reymonta. Wyraźnie już zaznacza się tutaj dążność Reymonta do wysuwania na czoło zbiorowości, jako elementu dominującego swojemi niezłomnemi prawami i swoją niezwruszoną etyką nad porywami i prawami jednostki. Dążność ta znajdzie później swój pełny i jaskrawy wyraź w „Chłopach“.
 W postaciach chłopskich Reymonta kłębi się mo-