Strona:Kazimierz Bukowski - Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki.djvu/52

Wszystkie jego pierwsze nowele i opowieści cechuje brak umiaru w układzie całości, epizodyczność, skłonność do przejaskrawiania barw i tonów, do wyolbrzymiania szczegółów, do przesady w efektach dramatycznych. To samo znajdujemy w „Komedjantce“ i „Fermentach“. Brak syntezy, skupienia tysiąca różnorodnych epizodów dokoła jednej osi, ujęcia ich w zwartą i harmonijną całość sprawia, że obie te powieści czynią wrażenie zbiorowiska barwnych fragmentów, ułożonych bez żadnego artystycznego celu i planu. Ta bujna, nieskoordynowana obfitość epizodów, związana jedynie postacią bohaterki, daje jednak ciekawy i bardzo oryginalny przekrój różnych powierzchni życia aktorskiego i drobno urzędniczego i tworzy razem czysto impresjonistyczny, barwny, ruchliwy obraz, zapełniony mnóstwem różnorodnych zdarzeń i postaci, bystro zaobserwowanych, kreślonych wyrazistemi konturami, zarówno w opisie zewnętrznym jak w psychologji stanu wewnętrznego, pochwyconych w ruchu, na gorącym uczynku, świeżych, mocnych wrażeń. Barwna migotliwość epizodów i szczegółów, wziętych bezpośrednio z życia i tworzących wielokolorową mozaikę, jest najszlachetniejszym tworem naturalizmu impresjonistycznego Reymonta, podobnie jak mocne ujęcie życia w wielokształtnych jego formach i przejawach, złączone w konstruktywną całość, jest wyrazem epickich zdolności Reymonta.
 Pierwszy okres twórczości Reymonta, będący wypływem nadmiaru sił twórczych, pozostawał pod znakiem impresjonizmu, który najjaskrawiej wyraził się w bujności, w kalejdoskopowym sposobie przedstawienia jego objawów, w dynamizmie i nieprzebranem bogactwie barw i tonów. Impresjonizm rozsadza formę jego utworów, które wyglądają jak złomy surowych brył, wyrzuconych w porywie gwałtownego wybuchu temperamentu. Stąd nowele jego są jak urywki powieści, zaś powieści są