Strona:Kazimierz Bukowski - Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki.djvu/64

to studja przygotowawcze. Nakreślił w nich Reymont całą galerję doskonałych typów i postaci, dał w nich różne odcienie i przekroje życia chłopskiego w dosadnych, jaskrawych, mocnych barwach. Znał wieś, fizyczne i duchowe życie chłopów, zrósł się z niem niemal organicznie. Materjał twórczy posiadł więc w zupełności. Chcąc jednak wznieść się od epizodów do szeroko zakrojonego dzieła eposowego, musiał przezwyciężyć w sobie dotychczasowy naturalizm i stworzyć w duszy wizję, któraby szarą rzeczywistość przeistoczyła w pieśń i z prostych, brutalnych chłopów zrobiła wielkoludów epopei.
 Wizję tę stworzył Reymont w „Chłopach” dzięki ewolucji swego talentu i dojrzałości artystycznej, a przedewszystkiem dzięki doskonałemu ogarnięciu zbiorowego życia narodu, które mu pozwoliło na wzniesienie się do wyżyn epopei. Tylko bowiem bezpośrednie współżycie z narodem, wejście we wszystkie komórki jego zbiorowego organizmu, wyczucie bijącego tętna jego serca umożliwiło Reymontowi stworzenie nowoczesnej epopei, w czasach, gdy ten rodzaj literacki zanikł niemal zupełnie w literaturze. Bardzo trafnie powiada bowiem Zygmunt Wasilewski: „Eposu nie pisze się w pracowni z kronik, dla barwności malarskiej chwil przeżytych. Epos — to przeżycie tych chwil poety z narodem jako masą. Tak sposobił się do eposu swego Mickiewicz całem życiem swojem od ławy szkolnej do lat tułactwa. Nietylko kochał naród, ale go znał. Czasy szkolne Mickiewicza — to lata studjów nad Litwą we wszystkich sferach, którędy przenikał dreszcz epoki napoleońskiej i nadziei polskich na przyszłość. Epos — to coś więcej niż literatura; to oddanie się twórcy poecie zbiorowemu — Życiu”.
 Reymont opracował szeroki plan, zakrojony na miarę potężnego dzieła, obejmującego całość życia chłopskiego w jego najistotniejszych, monumentalnych objawach. Na