Strona:Kazimierz Bukowski - Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki.djvu/65

pierwszy plan wysunął zbiorowość jako bohatera powieści. Chłopi nie są jednostkami, ograniczającemi się do swoich indywidualnych porywów, ale przedstawicielami swojej warstwy, która zmusza ich do poddawania się prawom i zwyczajom zbiorowej obyczajowości, bohaterem eposu są więc chłopi jako masa, związana silnemi więzami wspólnej, stanowej psychiki, a każdy chłop jest cząstką tej masy, żyjącej na zasadach wspólnych, odwiecznych praw swego plemienia. W imię tych praw walczy i cierpi jednostka, w imię ich ginie bezlitośnie jako ofiara złożona na stosie całopalenia dla wspólnego dobra.
 Ten zasadniczy pierwiastek epiczny, który z masy czyni bohatera powieści a z każdej jednostki przedstawiciela swojej warstwy, tworzy z „Chłopów” całośc organiczną, konsekwentnie i celowo zbudowaną, obmyślaną sumiennie według niezmiennych prawideł eposu. „Chłopi” dzielą się na cztery wielkie części, według czterech pór roku: jesień, zima, wiosna, lato. Podział ten, identyczny z podziałem powieści Zoli „Ziemia”, zamyka życie masy chłopskiej w syntetycznym obrazie jej gromadzkiego bytowania, związanego nierozerwalnie z życiem przyrody. Chłopi żyją bowiem jako gromada w organicznej łączności z ziemią, ich żywicielką, więc wszystkie zwyczaje swoje stosują do jej niezmiennych nakazów. Stopieni z ziemią i przyrodą w jeden organizm, pracują jak niewolnicy, poddani jego surowym i bezwzględnym prawom.
 W ramach tych czterech pór roku opisuje Reymont życie chłopów w małej, ubogiej wsi Lipce. Wieś ta tworzy samodzielną, jednolitą całość, rządzącą się swojem własnem prawem obyczajowem, posiadającą swoją samoistną etykę, swój odrębny pogląd na świat. Wszyscy chłopi, zamieszkujący wieś, stanowią silnie zespoloną ze sobą społeczność, która obwarowana jest nawewnątrz i na-