Strona:Kazimierz Bukowski - Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki.djvu/71

chodzie wigilijnym, kolędzie, w Wielkim Tygodniu, przy święconem, w zatargach z sąsiadami i dworem, przy chrzcinach i na weselu, na zabawach w karczmie i w ważnych naradach nad sprawami gminy. W tych wszystkich czynnościach, poddanych regulującemu je rytmowi pracy, zamknął Reymont w zwartych syntetycznych obrazach pełnię i całkowitość życia gromady chłopskiej. Każdy z tych obrazów określa plastycznie jakiś znamienny rys ogółu, uwydatnia jakąś zasadniczą jego cechę. W ten sposób daje Reymont wyrazistą psychologię duszy chłopskiej.
 Dusza ta jest siedliskiem wybitnych wad, ale zarazem imponujących zalet, które czynią ją odporną na wszystkie zewnętrzne i wewnętrzne zamachy, dążące do rozbicia jej plemiennej siły i rasowej pierwotności. U podstaw jej leży niezmożona energja życia, wyładowująca się w kierunku bezgranicznego, z szałem namiętności graniczącego ukochania ziemi i przyrody, w dążności do posiadania jej i wytrwania na niej nietylko do śmierci, ale po najdalsze pokolenia. Z energją i zaciekłem ukochaniem ziemi łączy się poczucie godności jako pana i gospodarza tej ziemi, duma i ambicja, która uznaje wyłączność i samowystarczalność swoich praw, zwyczajów i obyczajów, nabywanych i przekazywanych z pokolenia w pokolenie, i idea społecznej jedności, fizycznej i duchowej łączności z gromadą, jako jedyną celową organizacją, zapewniającą byt i szczęście na ziemi. Dusza ta posiada również swoje wady, jak brutalność, bezwzględność, dziką i nieubłaganą zaciekłość, egoistyczną zachłanność i przewrotność, ale współdziałają one z zaletami w wzorowej harmonji i nie naruszają nigdy równowagi.
 Obok syntezy życia chłopskiego, ujawnionej z głęboką prawdą psychologiczną, daje Reymont w „Chłopach“ syntetyczny obraz nierozerwalnie związanego