stycznej, malującej pewien zakątek życia polskiego, ale sięgającą do szerokich horyzontów zagadnień ogólnoludzkich. „Chłopi“ są bowiem obrazem gromady ludzkiej, żyjącej w warunkach pierwotnych, kierującej się prymitywnemi, nieugiętemi zasadami etycznemi i praktyczną filozof ją życiową i uznającej za najwyższy cel życia jego początek i koniec, szczęście i przezwyciężenie bólu: pracę na własnej ziemi. W tem też pojęciu „Chłopi” mają znaczenie ogólnoludzkie i dzięki tej ogólnie wyrażonej idei zdobyły Reymontowi nagrodę Nobla.
W literaturze polskiej „Chłopi” Reymonta są uwieńczeniem wszystkich wysiłków pisarzy polskich, którzy usiłowali dotrzeć do głębin instynktu chłopskiego. Wysiłki te datują się jeszcze od XVI wieku, kiedy po raz pierwszy wprowadzono chłopa do literatury, następnie zaś biegną przez twórczość Szymonowicza, Frycza-Modrzewskiego, Jezierskiego, Brodzińskiego, Mickiewicza, Zaleskiego, Krasińskiego, Lenartowicza, aby znaleźć pełniejszy i bogatszy wyraz w powieściach i nowelach Sienkiewicza, Orzeszkowej, Dygasińskiego, Prusa i w wierszowanej epopei chłopskiej Marji Konopnickiej „Pan Balcer w Brazylji“[1]. Głęboko wżyła się w wieś polską i moralny świat chłopski Eliza Orzeszkowa, szczególniej w „Chamie”, zbliżył się bardzo do psychologji chłopa Prus w swojej „Placówce”, ale dał tylko analizę jednostkową. Dopiero Reymont stworzył w „Chłopach” syntezę, ukazując chłopa polskiego w całej jego rasowej sile i potędze, we wszystkich zawartych w nim potencjonalnie realnych wartościach i ukrytych możliwościach na przyszłość. W ten sposób literatura polska otrzymała
- ↑ Treściwy pogląd na literaturą polską mówiącą o chłopie daje Adam Grzymała Siedlecki we wstąpię do zbiorowych pism Reymonta (Wł. Reymont. Str. 52 — 63).
