Strona:Kazimierz Bukowski - Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki.djvu/96

ich stanu duchowego oddany jest z rzetelnie świeżą bezpośredniością, jakby utrwalony w chwili poczęcia. Różnolity, bogaty, barwny świat, jaki przedstawiają utwory Reymonta, zapełniony jest tysiącem postaci i setkami momentów, a wszystkie one żyją prawdziwem, własnem, specyficznie charakterystycznem i wiernem życiem. Pamięć wzrokowa Reymonta utrwaliła je raz na zawsze na siatkówce oka i oddała je w tem samem nasileniu barw, różnorodności odcieni i mnogości linij i tonów, jak je widziała w życiu. W utworach swoich przedstawia Reymont całą, olbrzymią galerję typów, bądżto z jednego środowiska, bądź też z różnych sfer i stref. Każdy typ, przedstawiony przez niego, posiada swoją wyraźną, niemal namacalnie plastyczną fizjognomję, odróżniającą go jaskrawię od wszystkich, nawet bardzo podobnych i silnie zbliżonych. Na obserwację Reymonta składa się bowiem nietylko kompleks charakterystycznych cech zewnętrznych, ale również cały złożony świat ich uczuć i myśli, obraz ich wnętrza, wyrażony zapomocą gestów i ruchów. W ten sposób drogą opisu zewnętrznego przedstawia Reymont najbardziej skomplikowany świat duchowy, drogą niepokalanie bezpośrednich i wiernych obrazów zmysłowych dociera do duszy człowieka i przyrody. Oko jest dla Reymonta soczewką, w której skupia się i utrwala całość zjawisk fizycznych i duchowych obserwowanego i analizowanego przez niego przedmiotu.
 O ile bystra obserwacja wzrokowa pozwala mu poznawać i utrwalać w pamięci kompleks zjawisk zmysłowo uchwytnych, o tyle druga, niemniej wybitna zdolność pozwala mu wnikać w duszę ludzką i ogarniać ją w najdrobniejszych nawet objawach. Jest nią intuicja psychologiczna. Dociera ona tam, dokąd nie potrafi dotrzeć najbystrzejsza nawet obserwacja wzrokowa. Reymont jest równie wnikliwym psychologiem, jak bacz-