Wikiźródła

Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/175

Ta strona została przepisana.

nasze nic nie warte: ewiva l’arte!”[1]. rzadko zaś przyznanie takie wyrywało się innym. Znajdujemy je jednak parokrotnie. Feldman pisał:

 Gdy wszystkie wiary zbankrutowały, ta jedna jeszcze została: dążenie do Piękna. Gdy poza sobą nic nie da się wyczuć, o co znużenie zdoła się oprzeć, można jeszcze wytworzyć sobie świat sztuczny, stokroć piękniejszy od rzeczywistości, iluzje bytu, zastępujące był realny, wyższe, prawdziwsze od efemerycznych jego wartości[2].

 We wstępie do antologii pisarzy krakowskich Kraków Jan Sten głosił, że miłość dla sztuki

 to po zgonie tylu wiar, wiara ostatnia, krzyk pokolenia, które się dusi na przemian niemocą i nadmiarem sił, szuka wyzwolenia, niepamięci, możności życia[3].

 Znaczenie Próchna będzie polegać na rozprawie z tym stanowiskiem, ale określając cel swojej powieści, wyrażał Berent omawiane połączenie w sposób prawie że wyznawczy:

 Są [tacy], dla których sztuka jest najistotniejszą potrzebą ducha, przyrodzonym piętnem umysłowości, „głodem i bólem ich wnętrzności”, klęskową rozterką z życiem, nieraz fatalistyczną wprost koniecznością wgłębiania się całą siłą myśli i uczucia we wszystkie wrażenia, objawy i w samych siebie, a więc we wszystkie przekazane wartości, normy, dogmaty i wierzenia[4].

 Tych związków powszechnego estetyzmu z niewiarą i rozczarowaniem nie podkreślano również i dlatego, że wobec stosunku poprzedników do poezji wystarczyła pokoleniu sama gwałtowna cześć dla sztuki. Wystarczył „hymn do poezji”, zapowiedź — „nie zgasłaś, pieśni”. Za swój obowiązek uważał każdy prawie poeta modernistyczny umieścić w tomie wierszy oświadczenie, że poezja jest wieczna, szczególnie zaś żywa w dobie współczesnej[5].

  1. ↑ K. Tetmajer Poezje, S. II, s. 46.
  2. ↑ W. Feldman Piśmiennictwo polskie, II, s. 14.
  3. ↑ „Krytyka”, 1901, maj.
  4. ↑ [W. Berent] List autora „Próchna”, „Chimera”, IV, s. 465.
  5. ↑ Oprócz Miriama i Liedera, którymi zajmiemy się szerzej, por. np.: Lange, op. cit., II, s. 173. Strofa alcejska. — Tetmajer, op. cit., S. I, s. 46. Artyści, S. II, s. 6—8. Poeci-idealiści. — Leszczyński, op. cit., s. 7. Płomienista harfa. —
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Kazimierz_Wyka_-_Modernizm_polski.djvu/175&oldid=1677819”