Wikiźródła

Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/310

Ta strona została skorygowana.
ko] Zapolska i ostatnio Wł. [!] Tetmajer), to okaże się, że ogół żywi względem niego raczej uczucia wrogie niż przyjazne, że przypomnę wyborną rozprawę pani W. Wojnarowskiej pomieszczoną dwa lata temu w „Ateneum”. Obron nie spotykamy, co najwyżej zalecanie pewnych środków artystycznych, używanych przez szkołę paryską, ale nie ducha i treści. Jest to całkiem naturalne. Między pojęciami i ideałami naszymi a rodaków Baudelaire’a i Richepina zachodzi zbyt wielka różnica, ażeby ów wykwit rozkładającej się oświaty mógł się przyjąć na gruncie, gdzie tę oświatę dopiero siać trzeba. [...] Tylko więc umysły niezupełnie w sobie przerobione albo wprost zamieszkałe nad Sekwaną usiłują ten gwałt naturze gleby zadać[1].

 Nawet zawzięty tropiciel przejawów Rozkładu w życiu i literaturze Jeske-Choiński przyznawał, że „literatura polska tworzy jasną plamę na brudnym tle beletrystyki europejskiej. Ma ona, z małymi wyjątkami, ręce czyste i dużo poczucia obowiązku. Trucicielami swego społeczeństwa autorowie polscy nie byli”[2]. Nie używa też terminu „dekadentyzm” ani konserwatysta Tarnowski, pisząc w roku 1894 o drugiej serii Poezji Tetmajera[3], ani socjalista — Krzywicki[4], charakteryzując „pokolenie analityków, zrozpaczonych i histeryków”, a tym bardziej Wacław Nałkowski[5], dostrzegając w nich — „forpoczty ewolucji psychicznej”.

 Coraz więcej natomiast pisano o dekadentyzmie jako rozpowszechniającym się zjawisku psychologiczno-obyczajowym. Rzecz charakterystyczna, że wyraz ten nie występuje jeszcze w Bez dogmatu (1889), ale o Połanieckim powiada już Sienkiewicz (1893), iż „od współczesnych dekadentów różnił się jednak tym, że się nie rozlubował w sobie, w swoich nerwach, w swoich zwątpieniach, w swoim duchowym dramacie i że nie dał sobie dyspensy na niedołęstwo i próżniactwo”[6]. W „prawie studium” Wiktora Gomulickiego Jeden z nowych (1892) mówi o sobie, że jest „dekadentem, schyłkowcem, symbolistą, czym pan chcesz, człowiekiem w ogóle du dernier soupir du siècle”[7]. Orzeszkowa zaś w przed-

  1. ↑ C. Jellenta O dekadentach, „Prawda”, 1894, nr 2.
  2. ↑ T. Jeske-Choiński Rozkład w życiu i literaturze. Wyd. II, Warszawa 1893. s. 205.
  3. ↑ Por. przyp. 42.
  4. ↑ Por. przyp. 5.
  5. ↑ W. Nałkowski Forpoczty ewolucji psychicznej i troglodyci w: Forpoczty, Warszawa 1895.
  6. ↑ H. Sienkiewicz Rodzina Połanieckich, w: Dzieła. Pod redakcją Juliana Krzyżanowskiego, t. XXXII, Warszawa 1949, s. 67.
  7. ↑ W. Gomulicki Jeden z nowych, „Wędrowiec”, 1892, nr 47.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Kazimierz_Wyka_-_Modernizm_polski.djvu/310&oldid=1679625”