świat wrażliwości i póty jest artystą, póki granic tego świata nie przekracza. „Zadanie krytyka polega przede wszystkim na scharakteryzowaniu świata, w jakim artysta żyje”[1]. Przez wierność temu własnemu światu artysta nadaje rzeczom indywidualny wyraz i to jest styl.
W ten sposób twórczość artystyczna za pośrednictwem stylu, wadzenia pewnych tylko stron życia, „jest zmierzeniem się ja [artysty] z nieskończonością... Każda twórczość, choćby tematy dziel swoich zamknęła w najbardziej parafiańskim zakątku myśli i czuć, jest sądem o całej nieskończoności, jaka jest”[3].
Brak wobec tego u Brzozowskiego podziału dzieła literackiego na treść i formę. Istnieje tylko nierozdzielna całość dzieła, jedynie wedle indywidualnego stylu twórcy dająca się określać. Forma jest tylko kresem[4]. Nie wolno mówić o zapożyczaniach form, forma bowiem prawdziwa wyrasta z najgłębszego sądu nad rzeczywistością. Stąd polemika z Miriamem. Z drugiej strony nie ma żadnej treści, zwłaszcza w poezji, oddzielnej od formy. „Poetycko treść jest formą; by być poezją, treść musi się stać radosnym faktem życia”[5]. Dzieło spaja to, że czy będziemy szli od tzw. formy do treści, czy na odwrót, ma obydwu drogach odnajdziemy jedność osobowości pisarza. Braki formy są brakami duszy. Estetyka Brzozowskiego jest personalistyczna i całościowa. Stąd znowu ataki na ludzi wyobrażających sobie, że styl czy formę można do dzieła przypinać[6].
- ↑ S. Brzozowski Henryk Sienkiewicz i jego stanowisko w literaturze współczesnej, „Głos”, 1903, nr 14.
- ↑ S. Brzozowski Kultura i życie, s. 80.
- ↑ S. Brzozowski Współczesna krytyka..., s. 42.
- ↑ S. Brzozowski Kultura i życie, s. 46.
- ↑ S. Brzozowski Pamiętnik, s. 11.
- ↑ Ataki głównie na historyków literatury: Kultura i życie, s. 170—172; Współczesna krytyka..., s. 91, 148.
- ↑ S. Brzozowski Współczesna krytyka..., s. 189.
