Strona:Klęski zaraz w dawnym Lwowie.pdf/11

Przedmowa.

 W czasie zbierania materjałów do gospodarczych dziejów Lwowa zwrócił mą uwagę ogromnie destrukcyjny wpływ klęsk zarazy na ciągłość oraz rozwój życia gospodarczego i kulturalnego miasta, wpływ głębiej jeszcze w lata następne sięgający, aniżeli skutki oblężeń, napadów i pożarów, bo ogień niszczył tylko dorobek ludzi a nie ich samych, najzacięciej zaś prażące hufnice i muszkiety nie miotały tak śmiercionośnych pocisków, jak nieodgadnione wówczas w istnieniu, lecz z swych strasznych skutków tylko znane, bakcyle zarazy. Wieki dzieliły ludzkość od rozpoznania właściwych jej przyczyn i od fundamentalnych w tym zakresie badań bakterjologicznych Kocha, Pasteura i uczniów ich, wynalazców zarazka dżumy, Francuza Yersin i Japończyka Kitasato, jednakże każdorazowe jej pojawienie się wzbogacało najrozmaitszemi traktatami literaturę medyczną, a groza klęski przeniknęła źródła historjograficzne i liczne ślady pozostawiła w zapiskach urzędowych i pomnikach oficjalnych, wobec czego zjawisko zarazy może być traktowane historycznie nietylko przez historyków medycyny, rozporządzających podkładem leczniczo-fachowym, ale i przez tych historyków, którzy na tle ogólnych pojęć przyrody, światopoglądu ówczesnego, stanu wewnętrznego miast i warunków politycznych uwypuklić zdołają grozę częstotliwości tej klęski społecznej, tragizm sytuacyj w czasie jej trwania, bezsiłę walki a właściwie bierność jednostkową i zbiorową, naiwność tłumaczenia zjawisk chorobowych, siłę lęku, bezdenną wiarę w zaziemską pomoc, fatalność skutków, rozluźnienie moralne, upadek gospodarczo-społeczny i górującą nad wszystkiem potęgę wszystko zwalczającego instynktu bytu ludzkości.
 Zaraza jest więc dla mnie klęską społeczno-gospodarczą, nie zagadnieniem medycznem; zapobieganie jej i lecznictwo wykwitem ówczesnej wiedzy i kultury a jej skutki bardzo sil-