W XIV wieku znamy zaledwie daty moru we Lwowie, lata 1348, 1362, 1365, 1441, nic zaś bliższego o jego przebiegu. Aż gdy już siedmiokrotnie zebrał srogie żniwo śmierci[1] wśród mieszczan, uświadomiło sobie miasto dopiero w 1467 r. swój obowiązek starań o zdrowotność mieszkańców i sprowadziło na koszt swój z Krakowa lekarza Zygmunta, który był pierwszym lekarzem miejskim we Lwowie[2]. Lekarze prywatni znacznie wcześniej we Lwowie praktykują[3], przybycie jednakże lekarza Zygmunta[4] dało początek miejskiej pieczy zdrowia publicznego. Medycy miejscy dawniej łączyli czynności dzisiejszych lekarzy policyjnych, sądowych, kas chorych, przyjmowani kontraktowo, udzielać mieli pomocy urzędnikom, służbie miejskiej i biednym mieszkańcom, mieli kierować szpitalami a zwłaszcza działać w tłumieniu zarazy[5]. Rok tylko we Lwowie trwał pobyt krakowskiego lekarza, ale po nim przychodzą inni medycy miejscy i zmieniają się co lat parę, niektórzy byli lekarzami i aptekarzami, jak Aleksander z końca XV w., są też między nimi nazwiska bardziej znane, jak Stanisława Mazańca z pocz. XVI w. W r. 1550 funkcję tę pełnił „egregius Hispanus“, w 1555 r. doktor Sebastjan z Poznania, od 1560 r. Paweł Kampian i t. d.[6].
Niektóre pokolenia ścigało poprostu widmo moru. Taką częstotliwością i zarazami powrotnemi odznacza się trzecia ćwierć XV w., gdy mór powracał w r. 1441, 1464, 1467, 1479, 1480 i 1484. W XVI wieku od r. 1547 począwszy panika zarazy napiętnowała lata 1569, 1572-3, 1584, 1587–9, 1591, 1593—4, 1599. 14 zaś razy pojawiał się mór na przestrzeni wieku XVII i objął lat siedemnaście, wypełnił też lat kilkanaście na pocz. XVIII w.[7], by od r. 1722–1772 przez pięćdziesięciolecie całe straszyć tylko sporadycznemi wypadkami w mieście lub grozić zdala z miejscowości okolicznych lub odleglejszego pogranicza, od wschodu i południa, z trwogą jego postępy śledzących lwowian. Ogółem zaś zajął lat 50!
Cóż więc dziwnego, iż te mory stały się punktem wyjścia chronologicznych obliczeń ludności lwowskiej, a wśród ksiąg miejskich i zeznań świadków przewija się ciągle określenie czasowe faktów: „w powietrze“, „podczas powietrza pierwszego, drugiego“, grassante pestilentia, tempore pestifero, stante calamitate pestilentiae i t. d.
- ↑ Poza wymienionemi w XIV w. datami w latach 1439, 1441, 1464, 1467.
- ↑ Percepta et exposita civitatis, lata 1460—1514, str. 162.
- ↑ Na pocz. XV w. Benedykt i Lazar. Mon. Leop. t. II, str. 14, 57; t. III, 7, 28.
- ↑ Lekarz ten w źródłach drukowanych krakowskich ani u J. Lachsa, Kronika lekarzy krakowskich do końca XVI w., nie występuje.
- ↑ H. Haeser, Lehrbuch der Geschichte der Medicin und der epidemischen Krankheiten, str. 844–5. Jena, 1875.
- ↑ D. Zubrzycki, Kronika m. Lwowa, str. 125, 173, 176, 182. Lwów, 1844.
- ↑ Patrz wykaz lat zarazy we Lwowie.
