Strona:Klęski zaraz w dawnym Lwowie.pdf/17

Ta strona została przepisana.
I.
Warunki higjeniczne dawnego lwowa.
Ciasnota miejska. – Typ mieszkań. — Porządek ulic. – Dbałość zarządu miasta o jego czystość. – Wieczystość skarg na błota lwowskie. – Bruki, kanalizacja i studnie. - Związek epidemij z higjeną i ubóstwem.

Niesłychanie sprzyjała rozwojowi zarazy ciasnota okręgu miast dawnych, brak wegetacji i przewiewu na ich ulicach krętych i ścieśnionych okolnemi murami. Lwów dawny, gotycki, który spłonął w 1527 r., nie odróżniał się zapewne od innych miast tego typu. Po zaniechaniu budownictwa drewnianego[1], wnętrze jego murów wypełniły stawiane w zwartym szeregu wąskie, trzyokienne o wspólnych ścianach, szkarpowane domy, w założeniu swem ciasne i niewygodne, strzelające jednak wgórę licznemi piętrami i spadzistemi dachami[2], o podcieniach konstrukcji drewnianej, które zarzucono w odbudowie po wspomnianym pożarze[3]. A choć renesans zaznaczył dążność do rozszerzania domów miejskich[4], długo jednak nie zwiększały się jeszcze znikome rozmiary ich okien, nie opadły z tychże kraty, umieszczane nawet na wysokości pięter i budowle mieszkalne miejskie pozostały w przeważnej swej mierze wąskie od frontu, a głęboko zachodzące wzdłuż parceli. Były okresy wielkiego ich przeludnienia, w podziałach spadkowych nader często zaznaczano rozczłonkowywanie mieszkań i granicę idącą środkiem izby, jedna też kamienica bywała własnością wielu rodzin i kilku z jednej nieruchomości spotykamy płatników. Wyzyskiwano tak wszystkie miejsca do zamieszkania możliwe, że nawet ciemne i przyziemne sklepy baszt i bram miejskich były poszukiwanemi lokalami. Dopiero skutkiem upadku miasta w XVIII wieku spotykamy zjawisko dotąd niezwyczajne, spowodowane wyludnieniem miasta: wielką ilość pustką stojących przez lat dziesiątki kamienic.

  1. Wład. Łoziński, Sztuka lwowska w XVI i XVII w., str. 2, przyjmuje, że Lwów drewniany zgorzał w 1381 r., mniemam jednak, że znacznie dłużej przetrwały tu budowle drewniane. Por. moje Lwowskie organizacje zawodowe, str. 119. Lwów, 1929.
  2. Cz. Thulie, Jak wyglądały domy w dawnych miastach polskich, str. 7–8. Lwów, 1914.
  3. Arch. m. Lwowa, oddz. I, nr. 374.
  4. Cz. Thulie, o. c., str. 13.