powstał w ogrodzie na Krakowskiem, będącym własnością szpitala św. Ducha, o którym od r. 1404 słyszymy jako o miejscu, do którego wysyłano o pięknej porze chorych z tegoż szpitala na pokrzepienie[1], ten przybytek zaś rekonwalescencji oddano zczasem trędowatym, a jego nadzorcami są występujący w źródłach Vorwezer der Siechen lub der Zichen vor der Stat Spitelmeister[2].
Dopiero w 1495 dowiadujemy się, iż lwowski szpital pozamiejski nosił wezwanie św. Stanisława[3]. Z początku XVI w. mamy wiadomości, iż szpital ten zgorzał doszczętnie w czasie najazdu Wołochów, lecz w latach 1511―3 odbudowano go[4]. Był to już jednak okres, gdy trąd, nigdy zresztą nie panujący w Polsce epidemicznie, zaczął wygasać a leprosorja znikać zaczęły lub otrzymały inne przeznaczenie. Zamieniano je na szpitale chorób zakaźnych lub na szpitale dla zapowietrzonych[5], tak więc i lwowski szpital dla trędowatych podobną przeszedł ewolucję i jest identycznym (innego zresztą wogóle poza murami Lwowa nie było współcześnie) z występującym od r. 1495 szpitalem św. Stanisława, gdzie skierowywano później zapowietrzonych, np. w czasie jesiennego moru 1547 r. tam mieszczą się zarażeni i miasto dla nich asygnuje pomoc[6].
Wiadomości więc o lwowskiem szpitalnictwie średniowiecznem nie ograniczają się bynajmniej tylko do dziejów szpitala św. Ducha[7], a drobne o leprosorjum lwowskiem wzmianki mają zasadnicze znaczenie dla charakteryzacji średniowiecznej epoki Lwowa i uwypuklenia rysów jego humanitarności[8].
A gdy współcześnie u schyłku średniowiecza bardzo ogólnie z braku chorych ulegały przemianie przeznaczenia lub popadały w ruinę leprosorja pozamiejskie, nie rozumiano jeszcze, że klęskę trądu przewyższa w swych skutkach inna, domagająca się też w pewnych swych stadjach izolacji, choroba syfilisu, znana już w czasach całego średniowiecza, zwana „dworską“ a czasami identyfikowana z nim i zwana „trądem wschodnim“[9]. Leprosorja pustoszały a syfilitycy bez zapór ze strony społeczeństwa rozszerzali swobodnie jeszcze straszniejszą, bo pokolenia w skutkach ścigającą zarazę syfilisu.
Cóż jednak dziwić się owym czasom odległym, jeśli o zaniedbaniu lecznictwa tych chorych we Lwowie bezpośrednio po zaborze dochodzą nas tak smutne wieści, iż osoby syfilisem
- ↑ Rasp, Opisanie zakładu św. Łazarza we Lwowie, str. 8.
- ↑ Arch. m. Lwowa, Cons. Leop., t. I, str. 75, r. 1464; str. 295, r. 1475; str. 901, r. 1504.
- ↑ A. G. Z., t. VII, nr. 107, str. 192.
- ↑ Arch. m. Lwowa, Ks. A. 268; Rasp, o. c., str. 137.
- ↑ L. Wachholz, o. c., t. I, str. 23.
- ↑ Arch. m. Lwowa, ks. 8, str. 754, 758.
- ↑ Tak twierdzi J. Skoczek, Ze studiów nad średniowiecznym Lwowem, str. 94.
- ↑ Szpital dla trędowatych wspomniany w cytowanych przeze mnie pracach Glücka (1897 r.) i Wachholza (1921 r.) występujący tylekroć w znanych Pomnikach dziej. m. Lwowa (t. III, wyd. 1905 r., t. IV, wyd. 1921 r.), pominięty został zupełnie przez J. Skoczka w rozdziale o szpitalnictwie lwowskiem, o. C., str, 93–105.
- ↑ de Buret, o. c., str. 142, 152.