Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/354

Ta strona została skorygowana.

CYGANIE Z PLETNIAMI.

Niech ta prosta
Uczy chłosta!

(dwa razy)

GNUS.

A dalekoż jeszcze do sta?

DŻĘGA (do Chichy).

Coby tu poczęć?... No, ja w to poradzę:
Oto na jarmark wszystkich wyprowadzę.

(Muzyka)

RYPAŁO.

Nuże! teraz przez kij skakać!

MORYGA.

Wara stękać! wara płakać!

CYGANIE Z PLETNIAMI.

Niech ta prosta
Uczy chłosta!

(dwa razy)

GNUS.

Wytańczyłem już i do sta!

STACH (zza kulisy).

Jawnuta, widzę, patrzy na nią z boku,
Strzeże swej córki, jak źrenicy w oku...

(1878.)^[1]

STANISŁAW TREMBECKI.

Z POEMATU: „ZOFIÓWKA“^[2].

UKRAINA.

Miła oku, a licznym rozżywioną płodem,
Witaj, kraino, mlekiem płynąca i miodem!
W twych łąkach wiatronogów rżące mnóstwo hasa
Rozroślejsze czabany twe błonie wypasa.
Baran, którego twoje utuczyły zioła,
Ciężary chwostu jego nosić muszą koła.
Nasiona, twych wierzone bujności zagonów,

↑ Cyganie. Komedja ta Kniaźnina jest pierwszą próbą udatną (jeszcze przed W. Bogusławskim) stworzenia komedji na motywach ludowych. Nie brak w niej nawet wystudjowanych osobliwości życia cygańskiego.
Bliżąc — zbliżając: Pokucie — część Rusi Czerwonej w okolicach Kołomyji: sobace — psu; kielnię — skrzynkę z wozu: do pletni — do batoga: intryga — tutaj: porozumienie.
↑ Z poematu „Sofjówka“. Poemat ten napisał S. Trembecki, będąc w gościnie u Szczęsnego Potockiego pod Tulczynem (na Ukrainie), między r. 1802 a 1806, wydał w r. 1806. Potocki specjalnie założony i urządzony ogród w swojej siedzibie nazwał „Sofjówką“ na cześć swej żony, Zofji (Greczynki rodem). W poemacie, poświęconym opisowi tego ogrodu (modne były wówczas w poezji tego rodzaju opisy), Trembecki rozwinął wiele niepospolitych zalet swego stylu (patrz: Słowo wstępne do niniejszej antologji): wydał go p. t.: „S., w sposobie topograficznym opisana wierszem przez Jana Nepomucena Czyżewicza“: poemat rozsławiony został w Europie przez tłómaczenie francuskie hr. de Lagarde’a (1815).
Wiatronogów — koni rączych; czabany — woły ukraińskie, z wielkiemi rogami; chwostu — ogona; wyraz małoruski, wtrącony dla nadania poematowi barw miejscowych (ukraińskich); wierzone — powierzane; ciały podartemi — rozumie się: rycerzy, poległych tu w bojach; perskie szczęty — z czasów perskich najazdów na zamieszkałych tutaj w starożytności Scytów (w VI w. przed Chr.): pokrewne Pitonowi — podobne do Pitona, bajecznego węża-olbrzyma, z podań starogreckich; połosy — węże ogromne na ukraińskich stepach (według podań miejscowych); którą od siebie większa Kamionka wypada — rzeczka Kamionka wypływa tutaj zwiększonem korytem (jako kaskada); Nimfa — t. j. woda (Nimfa wodna); pochodziste — spadziste; starowniej staranniej; tam słodki wiersz — w grocie wyryte były wiersze: „Strać tutaj pamięć nieszczęść, a przyjm szczę-ścia wieszcze: a jeśliś jest szczęśliwym, bądź szczęśliwszy jeszcze“; ten kazał, co szczęśliwych i t. d. — wiersze powyższe wyryć kazał Szcz. Potocki: Leukacie podobna — podobna do skały na przylądku Leukas nad morzem Jońskiem; opowiadano, że ze skały tej wielu już nieszczęśliwych kochanków rzuciło się w morze; amanci (łaciń.) — kochankowie: gajów tuskulańskich — koło miasta Tusculum, dziś Frascatti, w pobliżu Rzymu (ulubione zacisze Cicerona): Tyburu spadające wody — kaskadę rzeki Anio koło miasta Tyburu, dziś Tivoli, we Włoszech; uwieńczał — wysławiał; Pauzylipu wydroże — drogę skalistą skróś góry Pauzylipe koło Neapolu; pół świata i t. d.prawdopodobnie miał autor na myśli mężczyzn i kobiety.

[1] Cyganie. Komedja ta Kniaźnina jest pierwszą próbą udatną (jeszcze przed W. Bogusławskim) stworzenia komedji na motywach ludowych. Nie brak w niej nawet wystudjowanych osobliwości życia cygańskiego.
Bliżąc — zbliżając: Pokucie — część Rusi Czerwonej w okolicach Kołomyji: sobace — psu; kielnię — skrzynkę z wozu: do pletni — do batoga: intryga — tutaj: porozumienie.

[2] Z poematu „Sofjówka“. Poemat ten napisał S. Trembecki, będąc w gościnie u Szczęsnego Potockiego pod Tulczynem (na Ukrainie), między r. 1802 a 1806, wydał w r. 1806. Potocki specjalnie założony i urządzony ogród w swojej siedzibie nazwał „Sofjówką“ na cześć swej żony, Zofji (Greczynki rodem). W poemacie, poświęconym opisowi tego ogrodu (modne były wówczas w poezji tego rodzaju opisy), Trembecki rozwinął wiele niepospolitych zalet swego stylu (patrz: Słowo wstępne do niniejszej antologji): wydał go p. t.: „S., w sposobie topograficznym opisana wierszem przez Jana Nepomucena Czyżewicza“: poemat rozsławiony został w Europie przez tłómaczenie francuskie hr. de Lagarde’a (1815).
Wiatronogów — koni rączych; czabany — woły ukraińskie, z wielkiemi rogami; chwostu — ogona; wyraz małoruski, wtrącony dla nadania poematowi barw miejscowych (ukraińskich); wierzone — powierzane; ciały podartemi — rozumie się: rycerzy, poległych tu w bojach; perskie szczęty — z czasów perskich najazdów na zamieszkałych tutaj w starożytności Scytów (w VI w. przed Chr.): pokrewne Pitonowi — podobne do Pitona, bajecznego węża-olbrzyma, z podań starogreckich; połosy — węże ogromne na ukraińskich stepach (według podań miejscowych); którą od siebie większa Kamionka wypada — rzeczka Kamionka wypływa tutaj zwiększonem korytem (jako kaskada); Nimfa — t. j. woda (Nimfa wodna); pochodziste — spadziste; starowniej staranniej; tam słodki wiersz — w grocie wyryte były wiersze: „Strać tutaj pamięć nieszczęść, a przyjm szczę-ścia wieszcze: a jeśliś jest szczęśliwym, bądź szczęśliwszy jeszcze“; ten kazał, co szczęśliwych i t. d. — wiersze powyższe wyryć kazał Szcz. Potocki: Leukacie podobna — podobna do skały na przylądku Leukas nad morzem Jońskiem; opowiadano, że ze skały tej wielu już nieszczęśliwych kochanków rzuciło się w morze; amanci (łaciń.) — kochankowie: gajów tuskulańskich — koło miasta Tusculum, dziś Frascatti, w pobliżu Rzymu (ulubione zacisze Cicerona): Tyburu spadające wody — kaskadę rzeki Anio koło miasta Tyburu, dziś Tivoli, we Włoszech; uwieńczał — wysławiał; Pauzylipu wydroże — drogę skalistą skróś góry Pauzylipe koło Neapolu; pół świata i t. d.prawdopodobnie miał autor na myśli mężczyzn i kobiety.

[1]

[2]