Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/362

zwycięska, czterotygodniowa bitwa pod Chocimem (pod wodzą Karola Chodkiewicza), która jest tematem tego poematu, stoczona została w r. 1621.
 Rozdział, tutaj zamieszczony, stanowi początek (inwokację), Wojny Chocimskiej“; inwokacja na wzór Iliady i innych poematów — epopeji.
 Propozyt — zamiar; haracz — przymusowa danina; mdłem piórem — słabem, małem piórem (poety): wdzięka — podzięka: sercem nieprzysięgłem — tając w sercu zamiar złamania przysięgi.
 Modlitwa o życie rycerzy. (Z „Wojny Chocimskiej“.)
 Którys tęgiem ujął gniew sprawiedliwy przez niebo popręgiem — któryś na znak powstrzymania gniewu zawiesił tęczę wielką na niebie; malowaną obręczą — tęczą; słońce świętym rumieńcem stokroci — t. j. odbija się stokrotnie czerwoną barwą krwi świętej: niedołęga nasza — nasza słabość, grzeszność (wytoczyła świętą krew Chrystusa); jest w całym tym obrazie połączone znaczenie pojednawcze śmierci ze zbawieniem ludzkości przez śmierć Chrystusa; z twardym Faraonem — podobnie, jak zatwardziałego w grzechu Faraona; w morzu Czerwonem — tutaj morze Cz. oznacza morze krwi ludzkiej, wylanej na wojnie (i zarazem biblijne miejsce kaźni Faraona.)
 Podziękowanie Bogu za wiktorję chocimską. Rozdział końcowy „Wojny Chocimskiej“. Dla pobożności i wybujałej religijności XVII stulecia charakterystyczne jest, że W. Potocki nietylko zaczyna swój poemat historyczny, jak to czynią epicy, od modlitwy, ale i kończy go modlitwą.
 Krom końca, miary — bez końca, miary; mostem przed bogatym i t. d. przełożenie wyrazów (na wzór starożytnych poetów rzymskich) bardzo swobodne: posławszy (od: słać ciała nasze mostem przed Twoim bogatym Majestatem; trybuty: daniny; pean — starogrecka forma poematu pochwalnego i tryumfalnego: zwycięstwo głodem — długiem (czterotygodniowem) oblężeniem obozu polskiego pod Chocimem zamierzali Turcy wywołać głód wśród wojsk polskich i zmusić je w ten sposób do poddania się; pokrytym przyjaciołom — fałszywym, udanym; wstręt (do żywota) — przeszkoda.
 Wiosna. Poemat: „Nowy Zaciąg pod chorągiew starą tryumfującego Jezusa, Syna Bożego, nad Swiatem, Czartem y Piekłem, Gdzie traktamentem doczesne błogosławieństwo, żołdem wesołe sumnienie, Wysługą korona królewska, która już niezliczonemu tego towarzystwu znaku, na wieki wieczne kwitnącym okryła laurem skronie“ i t. d. (takie to tytuły wypisywali autorzy XVII wieku!) — napisany przez W. Potockiego