Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/370

sie bezkrólewia po śmierci Władysława IV. Druga sielanka podobna: „Burda ruska“.
 Kropią — kroplą; łakomstwo — chęć zysków (z pracy ludu): wiele praktyk — „znaków“, wieszczb; między koszarami — między zagrodami (na trzody); spąchawszy się — zwąchawszy się: unji — związku: Krym... z Niżem — Tatarów z Kozakami do ś. Jura — katedra grecko-katolicka we Lwowie: bałuch — wrzawa; wataha — gromada: taran — maszyna z okutą żelazem belką, do rozbijania murów; orklowe kamienie (orkiel) — łamane, bryły: przesieczy — siekąc poprzez, bez względu na przeszkody: przytwór — przedsionek, kruchta: w maclochu — w niszy: ihumen — przełożony klasztoru: horylicą — gorzałką: plesz — łysina; ryze — szaty kapłańskie: bateńku horoszy i t. d. — ojczulku dobry, nie chcemy twojej wiary, gorsza od djablich pieniędzy!; hałaj — hałła (Allah), okrzyk tatarski; bre gaur — śmierć niewiernym! (po tatarsku): truny — trumny: proszczaj — do widzenia; w skałubinie — w niszy: Buh, ne mara — Bóg, nie mara: denhy — pieniądze: mużyku — chłopie: kilijska — z miasta Cylicji (w Azji Mniej.); kostrubaty (kostropaty) — szorstki, nastroszony: — od zabitej śmierci — od zabicia: do koszu — do obozu.
 Śmierć hetmana Żółkiewskiego. Poemat S. Twardowskiego „Władysław IV“ jest wierszowaną obszerną kroniką panowania tego króla: jest to jeden z kilku tego rodzaju utworów Twardowskiego („Wojna domowa z Kozaki, Tatary i Moskwą“, „Przeważna Legacja Krzysztofa Zbaraskiego do Konstantynopola“).
 Fatum — los (kres) ostateczny: potrzebę — walkę: kingwszy — cisnąwszy, odrzuciwszy: ubiegaj — uchodź: żeby ten odnieść miała w tobie i t. d. — żeby przez twoją śmierć ojczyzna (ten) żal (stratę) ponieść miała: formy zrządzieło, mieło — spotykają się w poezji pol. XVII wieku dość często: Kamieniec — twier- na Podolu: sprawować się — udowadniać, zdawać sprawę (ze swojej niewinności): ta Cecorska beła — śmierć Żółkiewskiego pod Cecorą 1620: Orfeowie — poeci (na wzór legendarnego Orfeusza greckiego): której dotąd fali i t. d. – którą dotąd opisywałem; Lakony — Spartanie starożytni słynęli z krótkości wysłowienia.
 Lament Utrapionej matki korony polskiej. W pełnym tytule było dalej: „...już, już konającej, na syny swoje wyrodne, złośliwe i niedbające na Rodzicielkę swoję...“ Rozdział niniejszy jest wstępnym. Elegja polityczno-religijna, pozostająca pod widocznym wpływem Kazań sejmowych Skargi. Różni się realizmem tła (wojny, najazdy, rozruchy, rzezie, anarchja).
 Rękawka — kopiec, usypany rękami; niestworność — nie-