Strona:Klemens Junosza-Nasi żydzi.djvu/162

który miał tysiące komentatorów i twórców komentarzy do komentarzy — istnieje bardzo obszerna literatura rabiniczna — las istny.
 Zobaczmy teraz, czego dzieciak żydowski uczy się z owej prastarej, odwiecznej księgi swych ojców i jakie ta nauka ma w życiu praktycznem zastosowanie?
 Dzięki pracom ludzi uczonych i bogatej w potrzebne wskazówki literaturze europejskiej, Talmud przestał już być dla nieżydów „wilkiem żelaznym“. Można mu się przypatrzyć zbliska i widzieć go w różnem oświetleniu; zresztą piszący te słowa, wiadomości o programie i sposobach wykładu w szkołach żydowskich, czerpał przeważnie od żydów, którzy sami w owych szkołach naukę pobierali, w części zaś znajdował potrzebne informacye w książkach żargonowych.
 Zarówno jak Pięcioksiąg Mojżesza, Talmud jest czytany w oryginale, w języku starohebrajskim, a miejscami w chaldejskim. Czy jest dobrze rozumiany i komentowany przez mełamedów, wykładających w „Talmud-Torach“ to wielkie pytanie. Zdaje się, że objaśnienia ich oparte są bardziej na tradycyi, niż na badaniu źródeł... Znakomici oryentaliści, profesorowie, ludzie przygotowani naukowo do studyów języko-