dotykały zupełnie. Uważano za objaw nietolerancyi wtrącanie się w ogóle do tej sprawy.
W Cesarstwie były pewne usiłowania w tym kierunku, lecz nie wydały żadnego rezultatu, tak z powodu oporu, jaki napotykały ze strony żydów, jakoteż wskutek innych przyczyn.
Chwilami rząd brał się do żydów bardzo energicznie i używał środków bardzo ostrych, że wspomnimy tylko o instytucyi kantonistów... Pragnąc zaprowadzić ład jakiś w sprawie elementarnego kształcenia żydów, ustanowiono (za panowania Cesarza Mikołaja I-go) skarbowe szkoły żydowskie. (Kaziennyja jewrejskija ucziliszcza). Szkoły te, jak twierdzi Orszańskij[1], miały za główne zadanie walczyć przeciwko Talmudowi, zabobonom, mełamedom, jednem słowem miały zaprowadzić ścisłą kontrolę rządową nad tem, co jest dla żydów najdroższe. Za pomocą rzeczonych szkół rząd chciał religijno-moralne wykształcenie żydów powierzyć ludziom, którymby można zaufać — i poddać pewnej kontroli. Ułożo-
- ↑ Orszańskij. „Russkoje Zakonadatielstwo o Jewrejach“.
