Prawo z dnia 3 Ventôse r. III (21 listopada 1795), uchwalone przez Konwencję na wniosek Boissy-d’Anglas’a, zerwało wszelkie węzły, łączące kościół z państwem. Zerwać łączące je węzły było łatwo, lecz jak je rozdzielić? Trzymały się wzajemnie za gardło. Po rozdziale, jak i przedtym, walka okrutna trwała. W roku IV Stofflet bił się w Anjou, Charette w Wandei. Kolumny lotne rozpraszały zbójców i rozstrzeliwały księży w szuanerji. Duchowni oporni byli poszukiwani, sądzeni, gilotynowani. Kompanje Jéhu’ego i Soleil’a teroryzowały południowo-zachodnią część Francji, hrabia d’Artois był na wyspie Yeu z flotą angielską.
Śród tego teroru i tych gwałtów, jakie skutki mógł pociągnąć za sobą rozdział prawny? Pewnym jest to, że po pięciu latach wojny domowej kler oporny gnany, prześladowany, więziony, okazał się silniejszy. Miał przeciwko sobie prawodawców i prawa, miał za sobą lud wiejski, wzruszony jego nieszczęściami. Miał za sobą litość i poszanowanie ludzi prostych, łaski spekulantów i nabywców dóbr narodowych, którzy stali się kontrrewolucjonistami, poparcie rojalistów, którzy okładali kijami jakobinów, i przychylności pięknych Thermidorjanek. W miesiącu Vendemiaire roku V trzydzieści dwa tysiące gmin wznowiło kult katolicki i otworzyło nanowo kościoły, obsługiwane przyważnie przez księży opornych.
Właśnie w tej epoce (koniec 1796 lub początek 1797) młody gienerał Bonaparte pisał do gienerała Clarke:
„Powrócono we Francji do katolicyzmu rzymskiego. Jesteśmy, być może, w momencie, gdy będziemy potrzebowali samego papieża, by poprzeć u nas rewolucje przez księży, a tym samym — przez ludność wiejską, którą udało się im nanowo owładnąć“.
l'Eglise et de l'Etat en 1794. Wstęp do Histoire réligieuse de la Révolution Française. 1903. (Rozdział kościoła i państwa roku 1794. Wstęp do Historji religijnej Rewolucji francuskiej).
