licy. Takie same zachody są podejmowane ku wyśledzeniu nowiowego skrawka księżyca w miesiącu Szaban następującym po Redżeb a poprzedzającym bezpośrednio Ramadan. Następnie Stambol‑Efendisi naznacza pierwszy dzień Ramadana, licząc 30 dni naprzód od ostatniego dostrzeżenia z miesiąca Szaban, bynajmniej nie zważając na kalendarz Menedżyma Baszy, to jest pierwszego astronoma. Tak wyznaczony pierwszy dzień Ramadana, ogłasza się w chwili swego zaczęcia, to jest zaraz po zachodzie słońca, ludowi przez wystrzały z dział i przez oświecenie wszystkich minaretów, to jest wież na świątyniach tak zwyczajnych czyli meczetach, jak na wielkich czyli Dżami. Te wyznaczenia mogą, przy posępnym stanie powietrza, służyć do wyznaczenia święta Bajram czyli pierwszego dnia miesiąca Szewwal w którym ono przypada. A tak każdy z czterech miesięcy, Redżeb, Szaban, Ramadan i Szewwal, może mieć trzy różne zaczęcia, to jest jedno okresowe, drugie astronomicznie wyznaczone, trzecie przez Stambol‑Efendisi nakazane zgodnie z wypadkiem dopiero opisanych dostrzeżeń. Chcąc przeto datę Turecką obrócić na naszą; trzeba zarazem wiedzieć dzień tygodniowy tamtéj, który rzadko kiedy zamilczają w swych podaniach Turcy.
Trzy pierwsze, o których mowa, tabliczki wieczystego kalendarza Rus‑name tyczą się arabsko‑tureckiego księżycowego roku, inne tyczą się słonecznego. Nie wchodząc w rozbiór tych ostatnich powiemy, iż za ich pomocą rozwiązują muzułmanie tureccy zagadnienia naszym kalendarzom właściwe jako to ściągające się do Okresu słońca i do księżycowego zwanego liczbą złotą, o których spomnieliśmy wyżej w przygotowaniu lub się dowiadują o dniach i godzinach uświęconych religją lub fanatyzmem, albo też wyczytują przestrogi i brednie astrologiczne. Z resztą tak zwany wieczysty kalendarz Turków, Rus‑name, jest otoczony mgłą zagadek, któréj zupełnie rozjaśnić światłem badawczéj swojej nauki nie zdołał Ludwik Ideler.
Nowy rok arabsko‑turecki, przypadający w dniu pierwszym miesiąca Muharrem, jest jako rocznica hegiry, naczelnem lubo nie
