Strona:Król Cyganerji; Znakomity Gaudissart; Bezwiedni aktorzy.djvu/12

pani de Rochefide, zakochuje się z opowiadania w hr. de La Palferine.. Oto jak samowładnie Balzak rządził losami swoich bohaterów!
 Mimo to, te drobne opowiadania mają w całości dzieła Balzaka niepospolite znaczenie. One to stanowią ów cement, który spaja wielkie ciosowe kamienie Komedji ludzkiej. One wyjaśniają nam, uzupełniają mnóstwo szczegółów, pomagają orjentować się w chronologji osób, uwypuklają obyczajowe tło tej wielkiej epopeji, obejmującej najbardziej skomplikowane lata rodzącej się nowoczesności. Bo — jak zauważyliśmy nieraz — nic nie uchodzi wzroku Balzaka i nic nie wydaje mu się rzeczą do pogardzenia. Życie składa się dlań z wielkich namiętności, które poruszają się w świecie drobnych wydarzeń; kształtują te wydarzenia i nawzajem ulegają ich wpływom.
 Jednym z takich problemów, który niejednokrotnie zaprzątał Balzaka, był problem młodzieży francuskiej w owej epoce; problem nadmiaru energji zbudzonej przez Napoleona a skazanej na bezczynność przez starcze rządy jego następców. Te bujne natury gardzące powszedniością, wyzute z możności heroizmu, w szaleństwach, w ekscentrycznościach zużywają siły, które mogły stać się chwalą i dobrem Francji. Ojciec La Palferina był bohaterem napoleońskim, on sam będzie miłym nicponiem, podobnie jak Filip Bridau z bohatera stanie się łajdakiem. Tę chorobę młodzieży francuskiej, którą tak wymownie wyśpiewał Musset w pierwszych rozdziałach Spowiedzi dziecięcia wieku, komentuje Balzac w wielu swoich utworach.
 Ale owo życie, z którego uciekł heroizm, rozwija się i bogaci w innym kierunku. Inne