Strona:Krach na giełdzie.pdf/179

 Po zakończeniu drugiej wojny interwencjonizm państwa utrzymał się nadal, choć w mniejszym zakresie. Z czasem stał się regułą i obecnie występuje we wszystkich kapitalistycznych krajach gospodarczo rozwiniętych.
 Przejawia się w dwóch zasadniczych formach. Po pierwsze: w tworzeniu popytu przez państwo w drodze odpowiedniej polityki finansowej, czyli w postaci tzw. interwencjonizmu rynkowego. Tak na przykład państwo kapitalistyczne, w swym dążeniu do utrzymania wysokiej koniunktury, stara się nakłonić przedsiębiorców do inwestowania na większą skalę. W tym celu prowadzi odpowiednią politykę podatkową. Polega ona na wyraźnie zmniejszonym opodatkowaniu tej części zysków, które kapitalista przeznacza na inwestycje. Temu samemu celowi służy finansowanie owych inwestycji prywatnych państwowymi kredytami. Prowadzi do tego także odpowiednia polityka celna. Ingerencja państwa w sprawy handlu zagranicznego ma za sobą długą tradycję, lecz jej rozmiary są obecnie bez porównania większe niż kiedykolwiek.
 Pewien wpływ na kierunek rozwoju przedsiębiorstw prywatnych mają w niektórych krajach próby długofalowego planowania ekonomicznego. Oddziałał tu w dużej mierze przykład planowej gospodarki socjalistycznej. Plany te nie mają naturalnie charakteru dyrektywnego, który by obowiązywał przedsiębiorstwa prywatne, są natomiast długofalowymi prognozami ekonomicznymi. Istnienie takiego planu daje kapitalistom jakieś wskazówki co do kierunków i celowości inwestowania. W kilku krajach, przede wszystkim we Francji, państwowy aparat planowania osiągnął nawet pewne sukcesy w oddziaływaniu na przedsiębiorstwa prywatne, by inwestowały zgodnie z planem.
 Głównym jednak instrumentem interwencjonizmu państwowego są wydatki państwowe, wśród nich pewną rolę odgrywają wydatki podobne do zapoczątkowanych w USA przez rząd Roosevelta. Istnieje więc system zasiłków dla bezrobotnych oraz finansowanie budownictwa mieszkaniowego, socjalnego, a także rozbudowy sieci transportowej i łączności. Rozszerzaniu tych form sprzyja istnienie systemu socjalistycznego oraz walka klasy robotniczej w krajach kapitalistycznych. Podobny sens ma zakupywanie przez państwo towarów pochodzenia rolniczego, rozwi-