Strona:Krach na giełdzie.pdf/74

dziewięciokrotnie. Obok inwestycji produkcyjnych pożyczano również olbrzymie sumy rządom zagranicznym. W 1875 r. Anglia reprezentowała 66% zagranicznych inwestycji kapitałowych krajów kapitalistycznych, a w 1900 r. około połowy.
 Poza Anglią największym eksporterem kapitałów była Francja, na którą przypadało w 1875 r. ponad 30% światowych inwestycji zagranicznych, a w 1900 r. 30%. Najszybciej natomiast wzrastał eksport kapitałów z Niemiec, których udział we wspomnianych latach zwiększył się z 6 do 18%.
 Podstawą utrzymywania się nadal potęgi gospodarczej Wielkiej Brytanii stało się angielskie imperium kolonialne, a nie jak przedtem prymat przemysłowy. Okres ten przyniósł bardzo znaczny wzrost angielskiego imperium kolonialnego, głównie w rezultacie podbojów na terenie Afryki. Obszar tego imperium wzrósł w latach 1860—1900 blisko pięciokrotnie.
 Upadek monopolu przemysłowego Anglii na skutek olbrzymiego rozwoju przemysłu poza jej granicami doprowadził do radykalnej zmiany układu sił na rynku światowym. Wzrost popytu na rynkach nie nadążał za wzrostem możliwości produkcyjnej przemysłu światowego. Wszystko to wywołało niezwykłe zaostrzenie konkurencji na rynkach światowych. Rywalizacja była bezpośrednią przyczyną załamania się dotychczasowej tendencji wzrostu cen towarów przemysłowych. Istniejący wówczas wysoki poziom cen był w głównej mierze rezultatem monopolu przemysłowego Anglii. Stały wzrost wydajności pracy w okresie przewrotu przemysłowego zmniejszał wartość towarów i mógł stanowić podstawę do spadku ich cen, lecz w okresie gdy Anglia nie miała poważnych konkurentów na światowym rynku żelaza, węgla i maszyn przy wielkim popycie na nie, ceny utrzymywały się na wysokim poziomie. Dopiero kryzys 1873 r. stał się punktem zwrotnym w dynamice cen. Ujawnił on istnienie mocy produkcyjnych zdecydowanie przewyższających faktyczną chłonność rynku, która mogła być w pełni wykorzystana jedynie pod warunkiem dokonania radykalnej obniżki cen przez załamanie monopolu przemysłowego Anglii.
 Gdy w latach siedemdziesiątych zaczął upadać monopol przemysłowy Wielkiej Brytanii, rozpoczął się również gwałtowny spadek cen, które przy wzmagającej się konkurencji obniżały