Strona:Krach na giełdzie.pdf/81

wpływ niskich zbiorów na ceny pozostał, zwłaszcza gdy dotyczyły one wielkiego eksportera zbóż, jak na przykład Rosji w 1891 r.
 Zmalały także znacznie wahania sezonowe. Ludzkość mogła liczyć na zbiory zbóż w styczniu w Australii, Nowej Zelandii, Argentynie i Chile, w lutym i marcu — w Indiach, w kwietniu — w Meksyku, Egipcie, Persji i Syrii, w maju — w Teksasie, Maroku, Algierii, Tunisie, Chinach i Japonii, w czerwcu — w Kalifornii i południowej części USA, Portugalii, Hiszpanii, południowej Francji, Włoszech i Grecji, w lipcu — w centralnej i wschodniej części USA, we Francji północnej i środkowej, południowych Niemczech, Austro-Węgrzech, na Bałkanach i południowej Rosji, w sierpniu — w Rosji centralnej i wschodniej, północnych Niemczech, Danii, Belgii, Anglii, we wrześniu — w północnej Rosji, na Półwyspie Skandynawskim, Szkocji i Kanadzie, w grudniu zaczynały się żniwa w Argentynie i Australii.
 W najcięższej sytuacji w okresie kryzysu agrarnego znalazło się rolnictwo brytyjskie. Wynikało to z jednej strony ze znacznej roli importowanych artykułów rolnych, zwłaszcza zbóż, w zaspokajaniu wewnętrznych potrzeb, z drugiej strony — z braku ochrony celnej. Stąd też obniżka cen rolnych w Wielkiej Brytanii była największa. Ogólny wskaźnik cen artykułów rolnych spadł tam w latach 1874—1896 o 43%. Podobną obniżkę można stwierdzić we wszystkich krajach, które nie przeszły do systemu barier celnych, chroniących własną produkcję rolną. Do takich krajów należały: Belgia, Holandia, Dania i Finlandia. Obniżka ta była mniejsza w Niemczech, Francji, Włoszech, Austro-Węgrzech i Szwajcarii, które wprowadziły system ochronnych taryf celnych. Niemcy wprowadziły cła ochronne na zboże i inwentarz żywy od 1879 r., przy czym znacznie je podwyższyły w 1885 r., a następnie w 1887 r. Do polityki protekcyjnej w zakresie rolnictwa Francja przeszła w 1881 r., przy czym — podobnie jak w Niemczech — cła podwyższono w latach 1885 i 1887. Ogólny indeks cen rolnych we Francji i Niemczech spadł w czasie kryzysu agrarnego o około 30%.
 Obniżka cen nie była równomierna. Uderzyła mocniej w artykuły roślinne i wełnę niż w resztą produktów zwierzęcych, co było wyrazem różnic w warunkach transportu. Tak na przy-