zachodniej — to karły w porównaniu z ich posiadłościami kolonialnymi.”[1] Oprócz kolonii istniało (i istnieje również obecnie) wiele innych przejściowych form zależności różnych państw od wielkich mocarstw kolonialnych. Panowanie kapitału finansowego nad światem tworzy „różnorodne formy krajów zależnych politycznie, formalnie niepodległych, w rzeczywistości zaś omotanych siecią zależności finansowej i dyplomatycznej... Kapitalizm przerósł w światowy system ucisku kolonialnego i dławienia finansowego olbrzymiej większości ludności świata”[2].
Podbojów kolonialnych dokonywano zawsze pod wzniosłymi hasłami. Znamienny jest opis przeżyć prezydenta Stanów Zjednoczonych, Mac Kinleya, po zagarnięciu przez USA w 1898 r. Filipin: „Co wieczór do późnej nocy chodziłem po Białym Domu i nie wstydzę się przyznać Wam, dżentelmeni, że nieraz klękałem i błagałem Wszechmogącego o pomoc i radę. Pewnej nocy przyszły mi do głowy — sam nie wiem czemu — następujące myśli:
1. Nie możemy zwrócić Hiszpanii Wysp Filipińskich, byłby to bowiem czyn tchórzliwy i hańbiący.
2. Nie możemy przekazać Filipin Francji lub Niemcom, naszym rywalom handlowym na Wschodzie, ponieważ byłaby to zła i niekorzystna dla nas polityka ekonomiczna.
3. Nie możemy pozostawić Filipińczyków własnemu losowi, nie są oni bowiem przygotowani do samorządu, a niepodległość Filipin doprowadziłaby wkrótce do anarchii i nadużyć, gorszych od wojny hiszpańskiej.
4. Nie pozostaje więc nic innego, jak tylko wziąć Wyspy Filipińskie pod naszą opiekę, wychować, podnieść i ucywilizować Filipińczyków, zaszczepiając im ideały chrześcijańskie, są to bowiem nasi bracia w Chrystusie, który oddał życie za całą ludzkość.
Po tych rozmyślaniach położyłem się do łóżka i zapadłem w twardy sen.”[3]
Jules Ferry, wielokrotny premier Francji, który faktycznie stworzył zręby francuskiego imperium kolonialnego, tak mówił w latach osiemdziesiątych: „Rasy wyższe mają określone prawa w stosunku do ras niższych. Posiadają te prawa dlatego, że na
