nich ciąży obowiązek. Jest to obowiązek cywilizowania ras niższych.”[1]
Jak wyglądała owa „opieka” państw kolonialnych, świadczy dobitnie przykład Konga, którego ludność, przed zagarnięciem go przez Belgów oceniana na co najmniej 20 milionów, po 50 latach panowania kolonizatorów zmniejszyła się do 8 milionów. Na wyspie Fidżi liczba ludności pod panowaniem Europejczyków zmniejszyła się aż pięciokrotnie.
Cykl przemysłowy ostatniego dziesięciolecia XIX w. zajmuje z różnych względów szczególne miejsce w dziejach gospodarki kapitalistycznej. Kończył się okres przejściowy od panowania wolnej konkurencji do zwycięstwa monopoli. Najpotężniejszym mocarstwem przemysłowym świata stały się Stany Zjednoczone. Dobiegał końca długotrwały kryzys agrarny. Do przemysłu wprowadzano nowe i ważne zdobycze techniki oraz nauki, co zwłaszcza zmieniało dotychczasowe źródła napędu maszyn. Przemijała epoka węgla kamiennego i pary, rozpoczynał się okres elektryczności i ropy naftowej.
Na ostatnie trzydziestolecie XIX w. przypada wiele odkryć w dziedzinie silników. Wynaleziono wówczas dynamomaszynę, silnik spalinowy, turbinę parową i silnik Diesla.
Potężną dźwignią rozwoju technicznego stała się energia elektryczna, stosowana do obróbki metali. Pojawił się także kinematograf i telegraf bez drutu. Dla zaspokojenia nowych potrzeb powstał i rozwijał się przemysł elektrotechniczny.
W Stanach Zjednoczonych uruchomiono w latach 1891—1900 aż 2225 elektrowni, w Niemczech w latach 1894—1905 — ponad 1000. Produkowaną przez nie energię szybko wprowadzano do przemysłu. Przemysł elektryczny w tych latach zajmował w Niemczech pierwsze miejsce pod względem tempa wzrostu kapitału trwałego. W innych krajach nie odgrywał jeszcze ważniejszej roli, chociaż wszędzie szybko się rozwijał.
Również przemysł elektrotechniczny stał się wkrótce ważną gałęzią produkcji przemysłowej. W związku z jego potrzebami odzyskiwała swe istotne niegdyś znaczenie miedź.
- ↑ J. Ferry, Discours et opinions, t. V, Paryż 1897, s. 157.
