Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania052.jpg

to okolone było murem i fosą i obejmowało rdzeń obecnego t. zw. dolnego miasta lewobrzeżnego. Mur miejski biegł linją następującą: poczynając od ulicy Wielkiej, nieco na zachód od obecnych Wielkich Garbar, okalał kościół i klasztor Dominikański, biegł linją obecnej ulicy Stawnej przecinał ulicę Wroniecką na północ od kościoła Katarzynek, następnie włączał do miasta obecną ulicę Masztalarską i podchodził pod Górę Zamkową, okalał ją i szedł dalej mniejwięcej przy ulicy Ludgardy na zachód od ulicy Murnej do ulicy Wrocławskiej, tam gdzie ulica ta obecnie ma zgięcie, dalej szedł za obecnym kościołem Farnym wokół Nowego Rynku i przecinał ulicę Wodną i Woźną nieco na zachód od Wielkich Garbar. Mur ten stworzony był przed wiekiem XV. Z miasta prowadziły poza mur 4 wielkie bramy, a mianowicie: brama Wielka czyli Tumska u wylotu ul. Wielkiej, brama Wroniecka u wylotu ulicy tejże nazwy, brama Wrocławska na południu i brama Wodna przy ulicy Wodnej. Pozatem istniały dwie mniejsze bramy, t. zw. Ciemna Bramka przy obecnym Nowym Rynku i t. zw. Stara Bramka przy zamku Przemysława. Częściami muru obronnego były wieże, baszty i wykusze, których ilość źródła poszczególne podają nierówno (20 wzgl. 28). Z wież najbardziej znane są wieże przy bramach Wrocławskiej i Wielkiej oraz wieża Zegarowa między bramą Wrocławską a Zamkiem. Naokoło muru biegła fosa; od strony południowej i wschodniej fosa zasilana była wodami Warty idącemi od terytorjum Bożego Ciała, na północy fosę tworzyła rzeka Bogdanka oraz odnoga Warty, która sięgała tu dość daleko na zachód; po stronie zachodniej fosa nie jest dostatecznie znana, przypuszcza się, że zasilana była wodą Bogdanki.
 Wewnątrz miasta istniały w końcu wieku XIV w każdym razie następujące ważniejsze budowle: Zamek książęcy (po Piastach siedziba starosty generalnego), Ratusz, kościół farny Św. Marji Magdaleny, który stał na miejscu obecnego Nowego Rynku, i kościół Dominikański. Ogólny układ miasta był mniejwięcej taki, jakim znamy go w wieku XV. Centrum miasta stanowił rynek kwadratowy, obejmujący po każdej stronie 16 domów. Od Rynku odchodziły z wszystkich stron ulice. Znane są z czasów owych ulice następujące: na wschodzie ul. Wielka czyli Tumska, ulica najważniejsza dla ruchu wschodniego, gdyż przez bramę Wielką wjeżdżano do miasta od strony Śródki; ulica Woźna (zamknięta), ulica Wodna z bramą. Od strony południowej odchodziły od Rynku: ulica Kozia (obecna Jezuicka), ulica Wrocławska do bramy Wrocławskiej, ulica Psia (obecna Szkolna), zamknięta. Ku stronie zachodniej odchodziły prawdopodobnie 3 krótkie uliczki, jednakże uliczka na północnym zachodzie nie szła w kierunku prostopadłym do linji Rynku, zastępowała ona równocześnie ulicę narożnikową części północnej