W zaczątkach ery konstytucyjnej pruskiej zorganizowano według zasad nowoczesnych samorząd gmin wiejskich i miejskich. Wprowadzenie ordynacji miejskiej dla wschodnich prowincyj pruskich z dnia 30. maja 1853 oznaczało dla gminy miasta Poznania ustalenie podstaw prawnych samorządu miejscowego na długi okres czasu. Ordynacja ta uwzględniała w poważnej mierze wpływ czynników państwowych na zarząd miasta, i to w większym stopniu niż ustawa gminna z r. 1851, którą miasto Poznań rządziło się przez krótki czas, ale równocześnie otwierała na oścież wrota pracy obywatelskiej i umożliwiała niezależną i samodzielną twórczość czynników miejskich. Wyjątkowego znaczenia nabrały w miastach polskich zaboru pruskiego przepisy wyborcze, przewidujące podział uprawnionych do głosowania na trzy klasy według zamożności z osobnem uprzywilejowaniem właścicieli domów. System ten decydował bezwzględnie o ułożeniu się wpływu poszczególnych grup ludności na administrację miejską. W połowie 19. wieku ludność polska była najmniej zamożna, a różnica była tak znaczna, że mimo późniejszej poprawy gospodarczej pozostał żywioł polski majątkowo wybitnie słabszym od innych zespołów ludności miejskiej. Największe korzyści uzyskał element żydowski codopiero całkowicie emancypowany. Żydzi nie przedstawiali już owej masy biednych parjasów, jaką jeszcze tworzyli w początkach 19 wieku, obok garstki bogaczy, ale podnieśli się gospodarczo w większości swej, tem więcej posiadając ludzi wybitnie zamożnych. W środku stali Niemcy, którzy w danych warunkach prawnych rządzili miastem, zależni od współpracy Żydów. Żywioł polski nawet ilościowo w połowie wieku 19. był stosunkowo słaby, według urzędowych bowiem statystyk (miały one wówczas wiele wad i usterek) nie obejmował nawet pełnej połowy ludności. Liczono w r. 1852 katolików 18544 (48,5%), ewangelików 12441 (32,6%), żydów 7214 (18,9%) razem ludności cywilnej 38209. Liczba ludności wzrastała słabo; w r. 1855 było 40928, w r. 1858:41256, w r. 1861:43879, w r. 1867:46473 mieszkańców cywilnych (katolików 24545=52,3%; ewangelików 15236=32,7%;
Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania112.jpg
Ta strona została skorygowana.
Dzieje Poznania od roku 1853 do r. 1918
