Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania206.jpg

korzystniejsza dla gospodarczego rozwoju miasta od dawniejszej wschodniej; nowej granicy zawdzięcza Poznań może całe swe wzmocnienie gospodarcze, które nastąpiło mimo wyłuszczonych licznych przeciwności losów i zapewniło mu duże znaczenie. Komunikacja wodna przerwana w czasie wojny leżała odłogiem szereg lat. Jednakże w latach ostatnich ruch żeglugowy na Warcie wzrastał bardzo szybko i obecnie już tylko brak porozumienia gospodarczego między Polską a Niemcami utrudnia mocno jego rozwinięcie. W czasach polskich stał się Poznań ważną stacją ruchu lotniczego, na razie kursują samoloty pasażerskie na linji Poznań-Warszawa, na przyszłość zapewniony jest ruch rozległy na wszystkie strony świata. Do dziedziny komunikacyjnej zaliczamy również Radjo Poznańskie stworzone wysiłkiem samorządów terytorialnych w Wielkopolsce. W kilku latach pracy polskiej stanęły wysoce cenne podstawy dla komunikacji wszelkiego rodzaju. W wieku 19. komunikacja kolejowa rozstrzygała w pierwszym rzędzie o rozwoju miast, w przyszłości sieć komunikacyjna wszystkich typów środków przewozowych posiadać będzie znaczenie analogiczne. Podobnie stworzono też centralne instytucje ruchu gospodarczego, oprócz targów międzynarodowych ufundowano giełdy zbożową i pieniężną, zespół instytucyj finansowych jest znaczny mimo ciężkich przejść poinflacyjnych, które podważyły w największej mierze pośrednictwo finansowe. Ostateczny więc efekt jest niebywale korzystny: rozbudowa przemysłu, poprawa rzemiosła, umocnienie handlu, rozszerzenie komunikacji, odbudowa instytucyj finansowych. Duże szczerby wybite przez wojnę i stosunki powojenne są tu i owdzie jeszcze widoczne, ale podstawy rozwojowe ugruntowane, z tem tylko zastrzeżeniem, że sytuacja mieszkaniowa pozostaje w stadjum krytycznem. Nigdy jeszcze nie przeszedł Poznań tak spiesznych przeobrażeń we wszystkich dziedzinach życia społecznego, nigdy się tak żywo nie podnosił. W tem stwierdzeniu wyraża się najwyższa duma starego historycznego grodu, który przez lat tysiąc przodował wielkiej ziemi i tworzył na ważnym odcinku historję narodu polskiego.
 Następstwem wielkiej wojny było potężne wzmocnienie ideologji socjalnej. Polska wprowadziła szczególnie rozległe ustawodawstwo socjalne, które w całej pełni przeprowadzono w województwach zachodnich. 8-godzinny dzień pracy, wydziały rozjemcze, ochrona pracy, inspekcja pracy i ubezpieczenia socjalne spowodowały w porównaniu z czasami dawnemi zmiany zasadnicze. Stare ubezpieczenia społeczne rozbudowano, kasy chorych zorganizowano jako instytucje terytorialne, stworzono ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, ubezpieczenie pracowników umysłowych stanęło na nowych podstawach. Świadczenia społeczne stały się rzeczą nie mniej ważną dla przedsię-