Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania209.jpg

biorcy jak podatki. Równolegle z ustawodawstwem socjalnem toczyła się walka o płace, bardzo żmudna i prawie ustawiczna w czasie inflacji. Towarzyszyły jej niekiedy strajki, które raz objęły również robotników miejskich. Mimo czasów inflacyjnych, które musiały zaogniać walki zarobkowe, wolne było życie gospodarcze Poznania od wielkich wstrząsów strajkowych i t. p. jakie przechodziły przeliczne miasta państw zachodnich. Ogólne wzmocnienie zainteresowań socjalnych wpływało w pewnej mierze na rozwój prac miejskich, czynność społeczna Poznania była znaczna. Zwykła opieka nad ubogimi i młodzieżą nie była nadmiernie uciążliwa, bo ubóstwo nie wzrastało proporcjonalnie do przyrostu ludności, lecz trzymało się w granicach skromniejszych. Doszła jednakże opieka wojenna, żywienie i dożywianie ludności niezamożnej i młodzieży, opieka nad bezrobotnymi oraz rozbudowa placówek opiekuńczych i sanitarnych.
 Życie polityczne rozwijało się w linji silnie łamanej, a jednak nie powodowało nierówności w rozwoju prac miejskich. Rewolucja listopadowa w Niemczech 1918 r. wprowadziła w Poznaniu Polaka Jarogniewa Drwęskiego na stanowisko nadburmistrza. Sejm dzielnicowy w pierwszych dniach grudnia 1918 stał się wielką polską manifestacją narodową. Z miasta Poznania wyszedł wiekopomny ruch wyzwolenia ziem zachodnich Polski z pod panowania obcego. Powstanie wielkopolskie wszczęte w Poznaniu dnia 27. grudnia 1918 r. dało miastu wolność polityczną. Na pewien czas stał się Poznań stolicą niezależnego kraju. Naczelna Rada Ludowa zlikwidowała się w dniach 18. i 19. sierpnia 1919; zarząd Wielkopolski przeszedł w ręce ministerstwa b. dzielnicy pruskiej, zlikwidowanego ostatecznie dnia 9. kwietnia 1922. Tymczasem nastąpiła unifikacja ziem zachodnich z resztą Polski. Wielka migracja stworzyła przypadkowy niejako skład ludności, ale związany jednością narodowości i wyznania. Ujednolicenie to, rzecz niezwykłej wagi historycznej, nie przesądzało jednak ustosunkowania się różnych odłamów ludności do zagadnień politycznych. Tarcia polityczne były na terenie Poznania względnie silne. Mimo to zachował Poznań samodzielne oblicze polityczne. Dysonanse polityczne nie naruszały pracy zarządu miasta, który stał zdala od nich i ponad niemi. Ludność Poznania i Ziem Zachodnich nie miała nigdy wpływu na rząd państwa, praca publiczna ograniczała się przeto w praktyce do potrzeb terytorjalnych. W  Poznaniu koncentrowały się w latach nowszych tendencje polityczne na terenie rady miejskiej. Niemiecka rada miejska została rozwiązana przez Naczelną Radę Ludową w lutym 1919, nowy regulamin wyborczy zniósł system plutokratyczny. Dnia 23. marca 1919 odbyły się wybory do rady: wybrano wówczas z wspólnej listy polskiej 41 radnych, z niemieckiej 17, z żydowskiej 1, z socjalistycznej 1. Przewodni-